ენტონი [ტონი] ფაუჩი არის იმუნოლოგი, ამერიკის ალერგიისა და ინფექციური დაავადებების ცენტრის დირექტორი

ჰოვარდ ბაუხნერი არის ამერიკული სამეცნიერო სამედიცინო ჟურნალ JAMA-ს რედაქტორი.  

[ინტერვიუს პირველი ნაწილი ნახეთ აქ]

ჰოვარდ ბაუხნერი: ტონი, მინდა, რომ ახლა ისევ ამერიკის შეერთებულ შტატებზე ვკონცენტრირდეთ. ერთ-ერთი საკითხი, რაც რედაქციაში, მასალების სახით, მომდიოდა, იყო შერბილების მეთოდებისა [migitation strategies] და კარანტინის საკითხი. გასაგებია, რომ ვაშინგტონის შტატსა და ხანდაზმულთა სახლში მომხდარმა შემთხვევებმა კარანტინის საჭიროება მოითხოვა. შეგიძლიათ აუხსნათ ჩვენს მსმენელს, რა განსხვავებაა კარანტინსა და შერბილების ღონისძიებას შორის?

ენტონი ფაუჩი: მოდი, ჰოვარდ, ერთ სიტყვას დავამატებ, რომელიც, შესაძლოა, უფრო გასაგებს გახდის ჩვენს საუბარს: ესაა ვირუსის შეკავება [containment] vs შერბილების ღონისძიებები [mitigation].

ვირუსის შეკავების ღონისძიება [containment] შეიძლება იყოს 1) ქვეყნის საზღვარზე გარედან შემოსვლის აკრძალვა და 2) ვირუსის შეკავება ქვეყნის საზღვარს შიგნით. მაგალითად, კრძალავ მოგზაურობას ჩინეთიდან. ეს ძალიან კარგი გადაწყვეტილება იყო, იმიტომ, რომ ამან ჩინეთიდან შემომავალი ახალი შემთხვევები შეამცირა. ამ გზის დაბლოკვა იყო ერთ-ერთი გზა.  3) კონტაქტების ძიება და მიყოლა [contact tracing]. თუ ვინმე გყავს ინფიცირებული, მალევე ადგენ ხალხს, ვისთანაც მას ჰქონდა კონტაქტი. ესეც ვირუსის შეკავების ღონისძიების ერთ-ერთი ნაწილია. 

რაც შეეხება შერბილების ღონისძიებებს: ასეთ დროს, საზღვრებს არ ვკეტავთ. არც შიდა შეკავებას ვცდილობთ, არამედ ვცდილობთ ვირუსის გავრცელების შემაკავებელი ღონისძიებების გატარებას: 1) ვაცხადებთ, რომ გვაქვს პრობლემა. ვმსჯელობთ იმაზე, თუ როგორ ვამცირებთ ახალ შემთხვევებს, კონტაქტების მიდევნების გამორიცხვით. სწორედ აქ მივდივართ სოციალური დისტანცირეს საკითხამდე [social distancing]. შერბილება სოციალური დისტანცირების თითქმის აბსოლუტური სინონიმია ამ შემთხვევაში. ეს ნიშნავს ხალხით გადატვირთული ადგილებისგან შორს ყოფნა/თავის არიდებას. არ ატარებ ისეთ ღონისძიებებს, სადაც ბევრი ადამიანი იკრიბება, დისტანციურ მუშაობაზე გადადიხარ, ოფისში სიარულის ზღუდავ და ასე შემდეგ.  

კარანტინი ძველმოდური სიტყვაა. ეს ნიშნავს, რომ ადამიანს, რომელიც სავარაუდოდ დაინფიცირებულია, აგყავს და ათავსებ იზოლირებულ ტერიტორიაზე, გარვეული პერიოდის განმავლობაში, ვირუსის ინკუბაციის პერიოდში. 

ანუ, კარანტინი განსხვავდება ადამიანის სოციალური განცალკევებისგან, რომელიც უკვე არა სავარაუდოდ, არამედ დანამდვილებით დაინფიცირიებულია და ისინი სხვებს უნდა მოვარიდოთ. 

მესმის, რომ როცა მოსახლეობას ამდენ ტერმინს უხსენებ, იბნევიან, თავგზა ერევათ: ვირუსის შენარჩუნება, შერბილების ღონისძიებები, კარანტინი, იზოლაცია - ჰგავს ერთმანეთს ეს ღონისძიებები, მაგრამ თითოეულის მიზანში განსხვავება მაინც არსებობს.   

ჰოვარდ ბაუხნერი: ბევრი სამედიცინო შეხვედრა გადაიდო/გაუქმდა. ზოგი დამსაქმებელი საკუთარ მუშაკს საზღვარგარეთ არ უშვებს, რომ მან სამსახურში დაავადება არ მოიტანოს. სკოლები ჯერ-ჯერობით არ დაგვიხურავს, როგორც ეს იაპონიამ  გააკეთა. რომელი ზომა იქნება საჭირო ან აუცილებელი ამერიკის შეერთებული შტატებისთვის მომავალი კვირების განმავლობაში? [ამ ინტერვიუს ჩაწერის მომენტში - 7 მარტს, ამერიკის შეერთებულ შტატებს საზღვრები ჩაკეტილი არ ჰქონდა.]

ენტონი ფაუჩი: ჰოვარდ, მე რასაც ვუყურებ და რასაც მგონია, რომ ვნახავ, არის არა ოფიციალური, არამედ არაოფიციალური შემაკავებელი ზომები. ხალხი თვითონ მიიღებს საკუთარ გადაწყვეტილებებს. თვითონ იტყვის უარს მოგზაურობებზე, სახლიდან იმუშავებს, რამდენადა ეს შესაძლებელია. ასეთ რამეებს მთავრობის გარეშე იზამენ.  არ მგონია, რომ ეს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის მკაცრი მანდატი იქნება, როგორც ასეთი. ახლაც უკვე არის ამის ნიშნები.  

ჰოვარდ ბაუხნერი: რაც შეეხება ყველაზე მეტად გამოკვეთილ მოწყვლად ჯუფს: ხანდაზმულებს.  როგორ დავიცათ იცინი, ტონი?  

ენტონი ფაუჩი: ეს ძალიან აქტუალური კითხვაა. ამჟამად სიეტლის შტატში გვაქვს ვირუსის შემაკავებელი ოფიციალური ზომები.  რაც შეეხება ხანდაზმულებს: ხარ თუ არა ისეთ არეში, სადაც ადამიანებს შორის ხშირი გადაცემა [community spread] ადგილზეა, არ აქვს მნიშვნელოვა. ახლა საღმა აზრმა უნდა გაიმარჯვოს.  

ბუნებრივია, რომ ყველა ხანდაზმულ ადამიანს აქვს ესა თუ ის დაავადება: ზოგჯერ სერიოზული, ზოგჯერ - მსუბუქი. ეს ბუნების კანონია.  ახლა მათთან ზედმეტი და გაუმართლებელი რისკები არ უნდა გავწიოთ. თუ გყავთ ოჯახში ხანდაზმული, რომელიც არის 70-80 წლის და ზემოთ და შედარებით ჯანმრთელია, იქნება თუ არა ახლა გონივრული, რომ სადმე თვითმფრინავით იმოგზაუროთ, თუ ამაში განსაკუთრებული და გადაუდებელი საჭიროება არ არის?

რაც შეეხება ინსტიტუციებს, სადაც ხადნაზმულები ცხოვრობენ: ეგ თემაც მნიშვნელოვანია. სიმა ვერმა, რომელიც მედიქეარისა და მედიქეიდის ცენტრის ხელმძღვანელი [Centers for Medicare and Medicaid Services (CMS)] და ახლა მთავრობის საგანგებო ჯგუფის წევრია, ძალიან მნიშვნელოვან საქმეს აკეთებს იმისთვის, რომ ხანდაზმულთა სახლები დაიცვან და მიმდინარე მოვლენებს დაეწიონ ინფექციის კონტროლის თვალსაზრისით.  

ეს ინსტიტუციები ძალიან მოწვყლადია. ჩვენ ვნახეთ, რა მოხდა სიეტლში.  ეს პირველი და ბოლო ვერ იქნება. ასეთი რამ, სავარაუდოდ, ისევ მოხდება.  

ჰოვარდ ბაუხნერი: დედამიწის სამხრეთ ნახევარსფეროშიც გაჩნდა ახალი შემთხვევები. დედამიწის ამ ნაწილში რესურსებიც შედარებით ნაკლებია. სწორედ ამიტომაც, ებოლას დროს, WHO აქტიური იყო ამ მხარეში. რას ელოდებით, რა მოხდება ცენტრალურ და ლათინურ ამერიკასა და აფრიკაში? 

ენტონი ფაუჩი: როცა დედამიწის ამ ნაწილზე ვფიქრობ, შიშნარევი სიფრთხილით ვლაპარაკობ.  როცა არ გაქვს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ისეთი ზომების მიღების შესაძლებლობა და ამავე დროს, სხვა უმარავი დაავადება მიმდინარეობს გარშემო, ეს გამოწვევა იქნება. ამაზე სულ ამახვილებს ყურაღების WHO, როგორც ყოველკვირეულ, ასევე კვირაში ორჯერ გამართულ კონფერენციებზე. 

შეუძლებელია, რამდენიმე თვის განმავლობაში სუსტი ჯანდაცვის სისტემა მოკლე დროში გააუმჯობესო. ეს საქმე წლების წინ უნდა მომხდარიყო. მაგრამ ახლა ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ, რაც კი შესაძლებელია, რომ ამ ხალხს დავეხმაროთ, რომ ამ ვირუსს ადეკვატურად უპასუხონ.  

ჰოვარდ ბაუხნერი: ჩვენს წინა საუბრებში, ახალი კორონავირუსი გრიპს შევადარეთ. მაშინ აღნიშნეთ, რომ Influenza სითბოს დადომასთან ერთად ქრება. ყოველთვის არა, მაგრამ უმეტესწილად ასე ხდება. რატომ? რა ახსნა აქვს ამას? შეიძლება თუ არა, ეს შეეხოს ახალ კორონავირუსს თუ ეს ერთ-ერთი ამოუხსნელი ფემონემია [great unknowns]?

ენტონი ფაუჩი: ჰოვარდ, სამწუხაროდ, ეს ერთ-ერთი ამოუსხნელი ფემონენია.  რესპირაციული ვირუსების შემთხვევაში, ასეა. ეს ასე არ იყო წინა კორონავირუსის: SARS-ის შემთხვევაში, 2002-2003 წლებში.  იმედი მაქვს, რომ თბილ ამინდებთან ერთად, ახალი კორონავირუსიც დაიკლებს. ეს მოგვცემს შანსს და დროს, რომ უფრო მოვემზადოთ და შევიარაღდეთ მის წინააღმდეგ. თუმცა, დაზუსტებით ამას ახლა ვერ ვიტყვით.

ჰოვარდ ბაუხნერი: ამჟამად ისეთი სიტუაციაა ქვეყანაში: შფოთის დონე ბევრად მაღალია. ჩემს ბავშვობას მახსენებს, როცა პოლიომიელიტი იყო გავრცელებული, 50-იან წლებში.  იგივე იყო HIV-ს დროს, გეი თემის ფარგლებში ამ ვირუსის გავრცელება. შემეგ გვქონდა სხვა კორონავირუსები: SARS, MERS, ებოლა, თუმცა, მე ისეთი შეგრძნება მაქვს, რომ ეს სიტუაცია განსხვავებულია. თქვენც ხომ არ გაქვთ იგივე შეგრძნებები და თუ კი, რატომ ხდება ასე, ახალი კორონავირუსის შემთხვევაში? 

ენტონი ფაუჩი: არ ვიცი, რა ვთქვა. გასაოცარია, რომ ამ ვირუსს ასეთი ყურადღება მიექცა.  მე უფრო მგონია, ეს იმიტომ ხდება, რომ ნებისმიერი უცნობი და უცხო მოვლენა საშიშია. უცნობთან ერთად, შემოდის მოვლენები, რომლებიც ხალხს აბნევს. მაგალითად, ერთი მხრივ, ხედავ ჰოსპიტლებს, სადაც ხალხი სასუნთქი იარაღებითაა აღჭურვილი. შემდეგ მოდის ნიუსი, რომელიც ამბობს, რომ, იცით რა, 80% პაციენტების მსუბუქად იტანენ ამ დაავადებას, მედიკამენტებიც არ სჭირდება, სპონტანურად ჯანმრთლდებიან, - ეს ურთიერთსაწინააღმდეგო მოვლენები ხალხს აბნევს. 

მე მგონია, რომ დაბნეულობა შფოთის დონეს მაღლა სწევს.  

ჰოვარდ ბაუხნერი: მონაცემებს ვუყურებდი ამასწინათ და ამერიკის შეერთებულ შტატებს გასაოცარი შესაძლებლობები და რესურსები აქვს. ხალხი მაინც ღელავდა, საწოლებს ითვლიდნენ და ამბობდნენ, გვექნება თუ არა შესაძლებლობა, შევაკავოთ ეს ვირუსი.  თქვენი აზრით, გაუძლებს თუ არა ა.შ.შ. ჰოსპიტლის სექტორი მოსალოდნელ დატვირთვას? 

ენტონი ფაუჩი: მე მგონია, რომ თუ ჩვენ არ გვექნება უფრო დიდი აფეთქება, ვიდრე ახლაა და მასიურად არ დაგვჭირდება საწოლები და ინფრასტრუქტურა, ამ ტემპებით სისტემა გაუძლებს. არ მინდა არავინ შევაშინო, მაგრამ თუ მივალთ იქამდე, რომ მთელს ქვეყანაში მნიშვნელოვანი გავრცელება ექნება ამ ვირუსს და ხალხს სპეციალური სახის ინტენსიური მოვლა დასჭირდება, ეგ უკვე იქნება პრობლემა.  

ვირუსის მასშტაბური აფექთება ნებისმიერი ქვეყნის ჯანდაცვის სისტემას შეარყევს, როგორი მძლავრიც არ უნდა იყოს ის.  იმედი მაქვს, რომ ა) ეს არ მოხდება და ბ) იმედი მაქვს, საკმარის ზომებს მივიღებთ, რომ იქამდე არ მივიდეთ. 

ჰოვარდ ბაუხნერი: ტონი, უკვე ექვსი კვირაა, ამ ვირუსის მართვაში ხართ ჩართული. როგორია თქვენი ყოველდღიური გეგმები და მოვალეობები? 

ენტონი ფაუჩი: ძალიან რთულად ასატანი. როდესაც სამედიცინო სასწავლებლის სტუდენტი და შემდეგ პრაქტიკანტი ვიყავი, ყოველ დღე და ყოველ ღამე ადგილზე ვიყავი და ძილისთვის ძალიან ცოტა დრო მრჩებოდა.  ახლანდელი ჩემი მდგომარეობა მაგაზე უარესია. 

რთულია, როცა მთელი ყურადღება შენზეა. ყველაფერი უნდა წაიკითხო, გააანალიზო, დასკვნა გამოიტანო, შეაჯამო.  დღეში იმდენი საათიც არაა, რომ საკმარისი იყოს ამ ყველაფრისთვის, მაგრამ მაინც, უნდა ადგე და ყველაფერი როგორმე გააკეთო.