Data

ახალი კორონავირუსის ვაქცინების ცნობარი - განახლებადი




ჩვეულებრივ პერიოდში, ბაზარზე ჩაშვებამდე, ვაქცინები წლების განმავლობაში გადიან კვლევებსა და ცდებს. ახლა, ახალი კორონავირუსის პანდემიის ჟამს, მეცნიერები ჩქარობენ ახალ წლამდე შექმნან უსაფრთხო და ეფექტური ვაქცინა. 

ამჟამად, კლინიკური ცდების სტადიაზე, მედიკოსები ადამიანებზე ვაქცინების 71 კანდიდატს ტესტავენ. სულ მცირე, 78 პრეკლინიკური სტადიის ვაქცინა აქტიურად იცდება ცხოველებზე. 

                                          

ახალი კორონავირუსი და ანტისხეულები, რომლებიც ვაქცინების მოქმედების შედეგად იწარმოება ადამიანის ორგანიზმში © The New York Times 

ახალი კორონავირუსის ვაქცინაზე მუშაობა 2020 წლის იანვარში დაიწყო, როცა ვირუს SARS-CoV-2 ის გენომი გაშიფრეს. ვაქცინის უსაფრთხოების კვლევა ადამიანებზე  პირველად მარტში დაიწყო, თუმცა, მათი  უმრავლესობის მომავალი გაურკვეველია.

ვაქცინის ზოგი კანდიდატის კვლევა წარუმატებლად დასრულდება, ზოგის შედეგი კი ბუნდოვანი დარჩება. შესაძლოა, ვაქცინების ნაწილი წარმატებულიც აღმოჩნდეს იმუნური სისტემის ისეთ დონეზე სტიმულირებაში, რომ ვირუსის წინააღმდეგ ეფექტური და საჭირო ოდენობის ანტისხეულების გამომუშავება შეძლოს ადამიანის ორგანიზმში.   

ქვემოთ მიიღებთ ინფორმაციას ყველა იმ ვაქცინის და მათი დღევანდელი სტატუსის შესახებ, რომელთაც ადამიანებზე ცდების ფაზას მიაღწიეს; აგრეთვე  შეიტყობთ იმ იმედისმომცემი ვაქცინების შესახებ, რომლებიც უჯრედულ კულტურებსა თუ ცხოველებზე მოწმდება.

კოვიდ-19-ის სამკურნალო საშუალებების სანახავად, იხილეთ კორონავირუსის წამლების  და სამკურნალო საშუალებების ცნობარი.

 

ყველაზე ბოლო სიახლეები: 

♦  22 ივნისი: კუბამ გამოაცხადა, რომ მათი ვაქცინა, სახელად Abdala 92% ეფექტურია. 

♦  17 ივნისი: მეორე ყაზახური ვაქცინა პირველ და მეორე/კომბინირებულ ფაზაში გადავიდა.  

♦  16 ივნისი: CureVac-ის კლინიკურმა კვლევებმა დამაიმედებელი შედეგები არ აჩვენა - ეფექტურობა მხოლოდ  47% იყო.

♦  14 ივნისი: Novavax-მა კლინიკური კვლევების შედეგები გამოაქვეყნა, სადაც ეფექტურობის დონე იყო 90.4%.

♦  14 ივნისი: ირანმა კომპანია Shafa Pharmed Pars-ის ვაქცინა საგანგებო რეჟიმში დაუშვა.  

♦  14 ივნისი: ვიეტნამური კომპანია Nanogen-ის ვაქცინა მესამე ფაზაში გადავიდა. 

♦  14 ივნისი: University of Hong Kong-ისა და Xiamen University-ის ვაქცინები მეორე ფაზაში გადავიდა. 

♦  ივნისი: ავსტრალიური კომპანია Vaxine-ის ვაქცინა მეორე ფაზაში გადავიდა. 

♦  1 ივნისი: ჩინეთის West China Hospital of Sichuan University მესამე ფაზაში გადავიდა.

♦  1 ივნისი : ჩინეთის Academy of Military Medical Sciences-ის ვაქცინა მესამე ფაზაში გადავიდა. 

♦  20 მაისი:  ჩინური კომპანია Stemirna Therapeutics-ის ვაქცინა კლინიკური კვლევის პირველ ფაზაში შევიდა.

♦  18 მაისი: ჩინეთმა Shenzhen Kangtai-ს ვაქცინა გადაუდებელი რეჟიმით დაამტკიცა.  

♦  14 მაისი: ფრანგული კომპანია OSE Immunotherapeutics-ის ვაქცინა კლინიკური კვლევის პირველ ფაზაში შევიდა.

♦  10 მაისი: F.D.A.-მ Pfizer/BioNTech-ის ვაქცინა 12-15 წლის მოზარდებისთვის დაუშვა.

♦ 7 მაისი - ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ [WHO] ჩინური კომპანია "სინოფარმის" ვაქცინა საგანგებოდ დაშვებული ფარმაცევტული პროდუქტების სიაში [emergency use listing, EUL] ჩასვა.

♦  6 მაისი - რუსეთმა დაამტკიცა ერთდოზიანი ვაქცინა "სპუტნიკ ლაითი," რომელიც გამალეიას ინსტიტუტის წარმოებულია.

 5 მაისი - ჩინეთის ლანჟოუს ბიოლოგიური პროდუქტების ინსტიტუტის ვაქცინა 1/2 კომბინირებულ ფაზაში შევიდა.

♦  3 მაისი - დანია Johnson & Johnson-ის ვაქცინას აღარ გამოიყენებს.

♦ 30 აპრილი - თურქეთის სამეცნიერო და ტექნოლოგიური კვლევითი ცენტრის ვაქცინა კლინიკური კვლევის პირველ ფაზაში შევიდა.

♦  28 აპრილი - ჩინური სახელმწიფო კომპანია "სინოფარმის" მესამე ვაქცინა 1/2 კომბინირებულ ფაზაშია.

♦  28 აპრილი - ყაზახეთმა ეროვნულად წარმოებული ვაქცინა QazVac-ის გამოყენება დაიწყო.

♦  23 აპრილი - ევროკომისია კომპანია AstraZeneca-ს წინააღმდეგ სარჩელს ადგენს, შეპირებული დოზების მიუწოდებლობის გამო. 

♦  20 აპრილი - ევროპის სამედიცინო მარეგულირებელმა - წამლის სააგენტომ [E.M.A.] ევროკავშირის მასშტაბით Johnson & Johnson-ის ვაქცინის გამოყენება აღადგინა, მაგრამ ამავე დროს განაცხადა, რომ ამ ვაქცინას უნდა ახლდეს განმარტება სისხლის კოლტების გაჩენასთან შესაძლო კავშირის შესახებ. 

15 აპრილი - დანია AstraZeneca-ს ვაქცინას აღარ გამოიყენებს.

♦ 14 აპრილი - ევროკომისიამ, შესაძლოა, არ განაახლოს კონტრაქტი AstraZeneca-სა და Johnson & Johnson-თან, მათი ვაქცინების ევროკავშირის წევრი ქვეყნებისთვის მიწოდებასთან დაკავშირებით.

♦ 13 აპრილი - ა.შ.შ.-ში Johnson & Johnson-ის ვაქცინის გამოყენება დროებით შეჩერდა. 

♦ 25 მარტი - საქართველოს მთავრობამ 29 250 დოზა Pfizer/BioNTech-ის ვაქცინა მიიღო. დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს განცხადებით, დღეიდან, მედპერსონალთან ერთად, ვაქცინაციის შესაძლებლობა 65 წელს ზემოთ პირებისთვისაც იქნება ხელმისაწვდომი. მათ ექნებათ არჩევანის საშუალება AstraZeneca/Oxford-სა და Pfizer/BioNTech-ის ვაქცინებს შორის.

♦  25 მარტი -  ჩინური კომპანია Zhongyianke Biotech-ის ვაქცინა მეორე ფაზაში გადავიდა

♦  23 მარტი -  ა.შ.შ. აცხადებს, რომ AstraZeneca/Oxford-ს მიერ მარეგულირებლისთვის წარდგენილი დოკუმენტაცია სრულყოფილი არაა

♦  23 მარტი - იაპონური კომპნია Daiichi Sankyo-სა და ტოკიოს უნივერსიტეტის ვაქცინა 1/2, კომბინირებულ ფაზაში გადავიდა

♦  22 მარტი - კლინიკური კვლევების ამერიკულ ცენტრებში  AstraZeneca/Oxford ვაქცინამ 79%-იანი ეფექტურობა აჩვენა 

♦  20 მარტი -  კუბური ვაქცინა, სახელად Abdala, მესამე ფაზაში გადავიდა 

♦  18 მარტი - ევროკავშირის წევრმა ქვეყნებმა AstraZeneca/Oxford ვაქცინის გამოყენება განაახლეს 

♦  18 მარტი - ამერიკის შეერთებული შტატები AstraZeneca/Oxford ვაქცინის ნამატ დოზებს მექსიკასა და კანადაში გააგზავნის

♦  18 მარტი - ევროპის სამედიცინო მარეგულირებელმა - EMA-მ განაცხადა, რომ AstraZeneca/Oxford ვაქცინა უსაფრთოა. EMA-ს წარმომადგენლებმა გამოაცხადეს, რომ აქამდე არსებული მონაცემებით, ვაქცინირებულების ნაწილში სისხლის კოლტების გაჩენასა და ასტრაზენეკას ვაქცინას შორის პირდაპირი კავშირი არ დადგინდა.

♦  16 მარტი - კანადური კომპანია Medicago-ს ვაქცინა მესამე ფაზაში გადავიდა

♦  16 მარტი - კომპანია Meissa Vaccines-ის ინტრანასალური [ცხვირის სპრესის სახით] ვაქცინა პირველ ფაზაში შევიდა

♦  16 მარტი - ირანის თავდაცვის სამინისტროს პატრონაჟით, ახალი კორონავირუსის ერთი ვაქცინა პირველ ფაზაში შევიდა 

♦  15 მარტი - ჩინეთმა კომპანიების - Anhui Zhifei Longcom-ისა და IMCAS ვაქცინა ეროვნულად დაამტკიცა 

♦  15 მარტი -  გერმანიამ, საფრანგეთმა და იტალიამ AstraZeneca/Oxford ვაქცინის ადმინისტრირება დროებით შეაჩერეს

♦ 15 მარტი - საქართველოში ახალი კორონავირუსის ვაქცინით სამედიცინო პერსონალის აცრა დაიწყო

♦  13 მარტი - ბრაზილიამ AstraZeneca/Oxford ვაქცინა სრული ლიცენზიით, ეროვნულად დაამტკიცა

♦  13 მარტი - საქართველომ ახალი კორონავირუსის AstraZeneca/Oxford ვაქცინის 43,200 დოზა მიიღო, რომელიც სამხრეთ-კორეული კომპანია AstraZeneca-SKBio-ს მიერ არის წარმოებული 

♦  12 მარტი - Sanofi-სა და Translate Bio-ს ვაქცინა კომბინირებულ 1/2 ფაზაში გადავიდა

11 მარტი - Novavax-ის ვაქცინის კლინიკური კვლევების შედეგებმა ძლიერი შედეგები აჩვენა

♦ 11 მარტი -  იტალიური ვაქცინა ReiThera 2/3 ფაზაში გადავიდა

♦ 11 მარტი - ევროკავშირმა Johnson & Johnson-ის ვაქცინა დაამტკიცა

♦ 11 მარტი - დანიამ, ისლანდიამ და ნორვეგიამ საკუთარი მოქალაქეებისთვის Oxford-AstraZeneca ვაქცინის მიცემა დროებით შეაჩერეს, სისხლის კოლტების გაჩენის გამო, რომელიც შესაძლოა, ვაქცინას უკავშირდება

  5 მარტი - Johnson & Johnson-ის ვაქცინა კანადამ დაამტკიცა 

♦  4 მარტი - Gritstone Oncology-ის ვაქცინა პირველ ფაზაში შევიდა

  4 მარტი -  კუბური ვაქცინა Soberana 2 მესამე ფაზაში გადავიდა

  1 მარტი - მასაჩუსეტსის შტატში მომუშავე კომპანიის ვაქცინა VBI Vaccines 1/2 ფაზაშია

  27 თებერვალი -  F.D.A.-მ Johnson & Johnson-ის ვაქცინა ა.შ.შ.-ში გადაუდებელი მოხმარებისთვის დაუშვა 

  26 თებერვალი - კანადამ Oxford-AstraZeneca-ს ვაქცინა გადაუდებელი მოხმარებისთვის დაუშვა

  25 თებერვალი - ჩინეთმა ორი ვაქცინა, კომპანიების: CanSino and Sinopharm-ის წარმოებით, თავისუფალი მოხმარებისთვის ეროვნულად დაუშვა

  25 თებერვალი - ბაჰრეინმა Johnson & Johnson-ის ვაქცინა გადაუდებელი მოხმარებისთვის ეროვნულად დაუშვა 

  22 თებერვალი - იკანის სამედიცინო სკოლის ვაქცინა პირველ ფაზაში შევიდა  

  22 თებერვალი - Sanofi-ს ვაქცინა მეორე ფაზაში გადავიდა

  20 თებერვალი - ჩუმაკოვის ცენტრის ვაქცინა რუსეთის მარეგულირებელმა ეროვნულად დაამტკიცა

  18 თებერვალი - ჩინური კომპანიის ვაქცინა Shenzhen Kangtai მეორე ფაზაში გადავიდა 

 16 თებერვალი - ინდური კომპანია Bharat Biotech ვაქცინა, რომელიც ცხვირის სპრეის სახით გამოვა, პირველ ფაზაში შევიდა 

 

 ვაქცინის შექმნის და განვითარების ციკლი - გზა ლაბორატორიიდან კლინიკამდე

პრეკლინიკური ცდის პერიოდი ⇒ მეცნიერები  ახალ ვაქცინას  ჯერ უჯრედულ კულტურაზე სცდიან, შემდეგ კი, იმუნურ რეაქციაზე დასაკვირვებლად, ცხოველებზე - თაგვებსა და მაიმუნებზე. ამჟამად 87 ვაქცინაა აქტიური პრეკლინიკური განვითარების ფაზაში.

პირველი ფაზა, უსაფრთხოების გამოცდა ⇒ ვაქცინის უსაფრთხოების და იმუნური სისტემის სტიმულირების უნარის გასატესტად, მეცნიერებს ვაქცინა ადამიანების მცირე ნაწილის ორგანიზმში შეჰყავთ. ამ დროს ისაზღვრება ვაქცინის აქტიური ნივთიერების დოზა.

მეორე ფაზა, გაფართოებული ცდა  მეცნიერები ვაქცინას ჯგუფებად დაყოფილ, ასობით ადამიანზე ცდიან. ამ ჯგუფებში შედიან ბავშვები და მოხუცები. ცდა ამ ჯგუფებზე ვაქცინის შესაძლო განსხვავებული ზემოქმედების საცდელად ხდება. ამ ცდების დროს, ისევ ვაქცინის უსაფრთხოება და მის მიერ იმუნური სისტემის სტიმულირების უნარი იცდება.

მესამე ფაზა, ეფექტურობის ცდა  ამ ეტაპზე მეცნიერებს ვაქცინა ათასობით ადამიანში შეჰყავთ  და აკვირდებიან, თუ რამდენი მათგანი დაინფიცირდება, პლაცებო ჯგუფის მოხალისეებთან შედარებით. იცავს თუ არა ვაქცინა კორონავირუსისგან, ანუ აქვს თუ არა პრევენციული ძალა -  ცდის მესამე ფაზაში უკვე შესაძლებელია. ივნისში, ამერიკის საკვებისა და წამლის ადმინისტრაციამ [F.D.A.] განაცხადა, რომ კორონავირუსის ვაქცინამ ვაქცინირებული ადამიანების სულ მცირე 50% უნდა დაიცვას ინფიცირებისგან იმისთვის, რომ ის ეფექტურად იყოს მიჩნეული და საყოველთაო მოხმარებისთვის დამტკიცდეს. ამასთანავე, მესამე ფაზის კვლევა საკმაოდ დიდია იმისთვის, რომ გამოჩნდეს ვაქცინის შედარებით იშვიათი გვერდითი მოვლენები, რაც წინა კვლევებში, შესაძლოა, მონაწილეების მცირერიცხოვნობის გამო, არ გამოვლინდა.

ვაქცინის ნაადრევი ან შეზღუდული დამტკიცება ⇒  ჩინეთმა და რუსეთმა ვაქცინები მესამე ფაზის კვლევის შედეგების დასრულებამდე დაამტკიცეს. ექსპერტების თქმით, ასეთი ნაჩქარევი პროცესი სერიოზული რისკების შემცველია.  

დამტკიცება  თითოეულ ქვეყანაში, მარეგულირებლები ცდების შედეგებს განიხილავენ და წყვეტენ, დაამტკიცონ თუ არა ესა თუ ის ვაქცინა. პანდემიის დროს, მის ფორმალურ დამტკიცებამდე, ვაქცინამ, შესაძლოა, მიიღოს საგანგებო გამოყენების ლიცენზია [Emergency Use Authorization]. როგორც კი ვაქცინა შეუზღუდავი გამოყენების ლიცენზიას მიიღებს, მედიკოსები, ვაქცინის უსაფრთხოებასა და ეფექტურობაში დასარწმუნებლად, იმ ადამიანების  მონიტორინგს აგრძელებენ, რომლებმაც ვაქცინა მიიღეს.

კომბინირებული ფაზები  ვაქცინის განვითარების დაჩქარების ერთ-ერთი გზა ფაზების კომბინაციაა.  მაგალითად, ზოგიერთი ვაქცინა, ახლა კვლევის პირველ და მეორე ფაზას ერთდროულად გადის, რა დროსაც ისინი ასობით ადამიანზე პირველად იცდება. 

 

გენეტიკური ვაქცინები

გენეტიკური ისეთი ვაქცინაა, რომლის საშუალებითაც ადამიანის ორგანიზმის უჯრედებში ახალი კორონავირუსის ერთი ან/და მეტი გენეტიკური მასალა შეჰყავთ, მასპინძელი ორგანიზმის იმუნური პასუხის პროვოცირებისთვის. 

ერთჯაჭვიანი რიბონუკლეინის მჟავის გენეტიკური მასალის, რნმ [მარცხნივ] და ორჯაჭვიანი დეზოქსირიბონუკლეინის მჟავის, დნმ [მარჯვნივ] ვირუსული ფრაგმენტები. ახალი კორონავირუსი - SARS-COV-2 ერთჯაჭვიანი რნმ ვირუსია © The New York Times 

 


გენეტიკური ვაქცინები

 

კატეგორია: მესამე ფაზა 

შემქმნელები: ამერიკული კომპანია Moderna, ამერიკის ჯანმრთელობის ეროვნული ინსტიტუტი/National Institutes of Health, NIH 

ვაქცინის სახელი:  mRNA-1273

ეფექტურობა94.5%

დოზირება: 2 დოზა, 4 კვირის შუალედით

მიღების გზა: ინექცია კუნთებში 

შენახვის წესები: 30 დღე მაცივარში, ხოლო 6 თვე –20°C [–4°F ]
 

Moderna ქმნის ისეთ ვაქცინებს, რომლებიც ადამიანის ორგანიზმში ვირუსის ცილების წარმოსაქმნელად ვირუსის რიბონუკლეინის მჟავის [რნმ] ინფორმაციას იყენებენ. მათ სხვანაირად RNA [mRNA] მესენჯერებს/გადამტანებსაც ეძახიან.

ეს ვაქცინა ბაზარზე ჯერ არაა. იანვარში Moderna-მ კორონავირუსის ვაქცინაზე მუშაობა დაიწყო და მისი ამ მცდელობის დასაფინანსებლად ამერიკის მთავრობამ 1 მილიარდი დოლარი გაიღო.  ამერიკის ჯანმრთელობის ეროვნული ინსტიტუტთან პარტნიორობის შედეგად, Moderna-მ აღმოაჩინა, რომ ვაქცინა მაიმუნებს ვირუსისგან იცავს. მარტში Moderna-მ კოვიდ-19-ის საწინააღმდეგო პირველი ვაქცინის ადამიანზე ცდა დაიწყო, რამაც იმედისმომცემი შედეგი გამოიღო. ვაქცინამ განვითარების მესამე ფაზას მიაღწია, რომელიც 27 ივლისს დაიწყო. ვაქცინის ფინალურ კვლევაში ამერიკის შეერთებული შტატების მასშტაბით, 89 ცენტრში, 20 ათასი ჯანმრთელი ადამიანი ჩაერთვება. 11 აგვისტოს  აშშ-ს მთავრობამ  კომპანიას დამატებითი 1,5 მილიარდი გადაურიცხა ვაქცინის 100 მილიონი დოზის საწარმოებლად იმ  შემთხვევაში, თუ ის უსაფრთხო და ეფექტური იქნება. სექტემბერში კანადამ მიაღწია კომპანიასთან შეთანხმებას 20 მილიონი დოზა ვაქცინის შესყიდვის თაობაზე.

ივლისში Moderna-მ საპატენტო დავა წააგო, რაც მისი ვაქცინის გამოგონების ტექნოლოგიურ ნაწილს ეხებოდა. მომდევნო თვეში, კომპანიამ განაცხადა, რომ ის  დარწმუნებული არაა, რომ პატენტში მითითებული ზოგი ტექნოლოგიის  პირველი, ორიგინალური გამომგონებელია. ამ ტექნოლოგიებს შორისაა კორონავირუსის ვაქცინის ტექნოლოგიები.

17 სექტემბერს Moderna-მ  პროტოკოლი გამოაქვეყნა.  ისინი გეგმავენ დაიცადონ მანამ, სანამ  მოხალისეების მნიშვნელოვანი ნაწილი გახდება კოვიდ-19-ით ავად და შემდეგ დააკვირდნენ, თუ  რამდენი მათგანი იყო ვაქცინირებული იმის დასადგენად, რამდენი მათგანი დაიცვა ვაქცინამ. საჭირო მონაცემების და მოხალისეების მისაღებად, შესაძლოა, 2020 წლის ბოლომდე ან 2021 წლის დასაწყისამდე მოცდა გახდეს საჭირო. 

16 ნოემბერს მოდერნამ გამოაცხადა, პირველადი მონაცემების მიხედვით, მათი ვაქცინის ეფექტურობა 94.5 პროცენტია. 95 მონაწილიდან, რომლებსაც Covid-19 შეხვდათ, 90 პლაცებო მისცეს და მხოლოდ ხუთს - ვაქცინა. მეორე დამაიმედებელი შედეგი ის არის, რომ ეს ვაქცინა ადამიანებს დაავადების მწვავე ფორმისგან იცავს. ვაქცინის კლინიკური კვლევა გრძელდება, მეტი მონაცემების მისაღებად. მოდერნა ამბობს, რომ ის აპირებს მარეგულირებელს - F.D.A.-ს საგანგებო დაშვებისთვის [Emergency Use Authorization, EUA] მომავალი კვირების განმავლობაში მიმართოს.

30 ნოემბერს "მოდერნამ" გამოაცხადა, რომ კომპანია F.D.A.-ს საგანგებო რეჟიმში დაშვებისთვის [Emergency Use Authorization, EUA] მიმართავს, - ერთ წელზე ნაკლებ დროში, ვიდრე ვაქცინის კლინიკური გამოცდა დაიწყო. ეს მეორე მოთხოვნაა საგანგებო დაშვებაზე, Pfizer-ისა და BioNTech-ის შემდეგ. თუ "მოდერნას" ვაქცინას F.D.A. საგანგებოდ დაუშვებს, მისი სახალხო გამოყენება 21 დეკემბერს დაიწყება.

2 დეკემბერს, Moderna-მ დაარეგისტრირა კლინიკური კვლევა, რომლის ფარგლებში 12-18 წლის მოზარდებში ჩაატარებენ ვაქცინაციას.

18 დეკემბერს F.D.A.-მ ეს ვაქცინა საგანგებო რეჟიმში დაუშვა

23 დეკემბერს კანადამ Moderna-ს ვაქცინა დაამტკიცა. 

4 იანვარს Moderna-ს ვაქცინა ისრაელმა დაამტკიცა, ხოლო 6 იანვარს - ევროკავშირმა. 

 

კატეგორია: მეორე და მესამე, კომბინირებული ფაზა; დამტკიცებულია კანადაში და საგანგებო დაშვება აქვს დიდ ბრიტანეთსა და ბაჰრეინში 

შემქმნელები: გერმანული კომპანია BioNTech, ამერიკული კომპანია Pfizer და ჩინური კომპანია Fosun Pharma

ვაქცინის სახელია:  BNT162b2

ეფექტურობა: 95%

დოზები: 2 დოზა, 3 კვირის შუალედით

მიღების გზა: კუნთებში ინექცია 

შენახვის წესები: საყინულე, სადაც ტემპერატურაა –70° C ცელსიუსი [– 94° F / ფარენჰაიტი]
 

9 ნოემბერს ნიუ-იორკში მომუშავე კომპანია Pfizer-მა და გერმანულმა კომპანია BioNTech-მა გამოაცხადეს, რომ ახალი კორონავირუსის მათი ვაქცინის კანდიდატი 90%-ზე უფრო მაღალეფექტურია. ეს პირველი შემთხვევაა, როცა ახალი კორონავირუსის ცდის ეტაპზე კომპანიამ ასეთი დამაიმედებელი მონაცემები წარმოადგინა, მიუხედავად იმისა, რომ ცდის მესამე ფაზაში ახალი კორონავირუსის ვაქცინის კიდევ 10  კანდიდატი იცდება. 

გერმანულმა კომპანია BioNTech-მა ნიუ იორკში მდებარე კომპანია Pfizer-თან და ჩინურ  წამლის მწარმოებელ კომპანია Fosun Pharma-სთან მოლაპარაკება დაიწყო ვირუსის RNA ინფორმაციის მატარებელი ვაქცინის შექმნის თაობაზე. ვაქცინა ორ დოზად შეჰყავთ ადამიანის ორგანიზმში. მაისში მათ ვაქცინის ორი ვერსიის პირველი და მეორე ფაზის კვლევა დაიწყეს. კვლევის შედეგად აღმოჩნდა, რომ ვაქცინის ორივე ვერსია მოხალისეებში SARS-CoV-2 -ის წინააღმდეგ ანტისხეულების გამომუშავებას იწვევს, ხოლო იმუნური, T უჯრედები ვირუსზე რეაგირებენ. კვლევისას აგრეთვე ნახეს, რომ ვაქცინის BNT162b2 სახელწოდებით ცნობილი ვერსია საგრძნობლად ნაკლებად იწვევს ისეთ  გვერდით მოვლენებს, როგორიცაა სიცხე და დაღლილობის შეგრძნება. ამიტომ, მათ ცდის მეორე და მესამე ფაზისთვის ეს ვაქცინა აირჩიეს.  27 ივლისს კომპანიებმა გამოაცხადეს, რომ მათ დაიწყეს კვლევის მეორე და მესამე ფაზა, ერთდროულად. კვლევაში 30 ათასი მოხალისე მონაწილობდა ამერიკიდან  და სხვა ქვეყნებიდან, მათ შორის არგენტინიდან, ბრაზილიიდან და გერმანიიდან. შუალედური კვლევის დროს კომპანიებმა განაცხადეს, რომ ვაქცინის  პირველი დოზის მიღების შემდეგ, მოხალისეები მსუბუქ ან საშუალო გვერდით მოვლენებს უჩივიან. 12 სექტემბერს Pfizer-მა და BioNTech-მა განაცხადეს, რომ ისინი ამერიკაში მიმდინარე კვლევის 43 ათას მონაწილით გაზრდას გეგმავენ.

იმავე თვეში, ტრამპის ადმინისტრაციამ, ამ კომპანიებს 1.9 მილიარდი დოლარი გადასცა დეკემებერში 100 მილიონი ვაქცინის დოზის მისაღებად იმ პირობით, რომ  მომავალში 500 მილიონ დოზას მიიღებდა. იაპონიამ 120 მილიონი დოზის მიღებაზე მოაწერა ხელი. ევროკავშირმა კი, 200 მილიონი დოზის მიღებაზე.

სექტემბერში Pfizer-ის  მთავარმა აღმასრულებელმა დირექტორმა განაცხადა, რომ მათ  დაზუსტებით ოქტომბერში ეცოდინებათ მუშაობს თუ არა ვაქცინა. თუ ეს დამტკიცდა, Pfizer-ის  განცხადებით, ისინი 2021 წლის ბოლომდე 1.3 მილიარდი ვაქცინის დოზის წარმოებას ელიან მსოფლიოს მასშტაბით.

18 ნოემბერს Pfizer-მა საბოლოო შედეგები გამოქვეყნა, რომელიც 164 შეთხვევას ეფუძნება. თანამწარმოებლებმა: Pfizer-მა და BioNTech-მა დაასკვნეს, რომ მათი ვაქცინა 95%-ით ეფექტურია. მათი განცხადებით, 65 წელს ზემოთ ადამიანებში, რომლებსაც, ზოგადად, სუსტი პასუხი აქვთ ვაქცინების მიმართ, ვაქცინა 94 %-ით ეფექტურია. გარდა ამისა, კვლევებმა სერიოზული გვერდითი მოვნელები არ გამოავლინა. კომპანიები მალე აპირებენ მარეგულირებელს - F.D.A.-ს საგანგებო დაშვებისთვის [Emergency Use Authorization, EUA] მიმართონ. 

20 ნოემბერს კომპანიამ მარეგულირებელს საგანგებოს დაშვებისთვის მიმართა.  F.D.A.-ს რამდენიმე კვირა დასჭირდება, რომ კომპანიის განცხადება განიხილოს და გადაწყვეტილება მიიღოს. 

BBC-ს ინფორმაციით, დიდი ბრიტანეთი პირველი ქვეყანაა, რომელმაც ამ ჯგუფის ვაქცინა დაამტკიცა. პირველი 800,000 დოზა ბრიტანეთში მომავალ კვირას იქნება ხელმისაწვდომი. ვაქცინების პირველი პარტია ხანდაზმულთა სახლებს მიეწოდებათ, ასევე 80 წელს გადაცილებულ ხალხსა და ჯანდაცვის სფეროში მომუშავე ხალხს. 

ბაჰრეინმა მალევე დაამტკიცა ეს ვაქცინა ერივნულად. 9 დეკემბერს, კანადამ სრულად დაამტკიცა [approval] ეს ვაქცინა ეროვნულად და მალე მოემზადება საზოგადოებრივი ვაქცინაციისთვის. 

10 დეკემბრის მსჯელობის შემდეგ, F.D.A.-ს ვაქცინებისა და ბიოლოგიური პროდუქტების საკონსულტაციო კომიტეტმა ამ ვაქცინისთვის საგანგებო დაშვებაზე ხმათა უმრავლესობით, დადებითი გადაწყვეტილება მიიღო: კომიტეტის 17 წევრი თანახმა იყო, 4 წინააღმდეგი, ხოლო ერთმა თავი შეიკავა ხმის მიცემისგან. იშვიათი გამონაკლისების გარდა, მარეგულირებელი კომიტეტის წევრების ხმის მიცემის შედეგებს ითვალისწინებს გადაწყვეტილების მიღების დროს.

11 დეკემბერს F.D.A.-მ ეს ვაქცინა საგანგებო რეჟიმში დაუშვა  

იაპონიამ ამ ვაქცინის 120 მილიონი დოზა შეუკვეთა, ხოლო ევროკავშირმა - 200 მილიონი დოზა. 16 დეკემბერს BioNTech-მა განაცხადა, რომ ჩინეთიდან 100 მილიონ დოზაზე მიიღო შეკვეთა.  

2021 წლის ბოლომდე ეს ჯგუფი 1.3 მილიარდი ვაქცინის წარმოებას გეგმავს.

21 დეკემბერს ევროკავშირმაც დაუშვა ეს ვაქცინა. 

31 დეკემბერს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ ეს ვაქცინა საგანგებო რეჟიმში დაამტკიცა. 

 

კატეგორია: მეორე და მესამე, კომბინირებული ფაზა

შემქმნელები: იაპონური ბიოტექნოლოგიური კომპანია AnGes, ოსაკას უნივერსიტეტი და Takara Bio

ვაქინის სახელი: AG0302-COVID19

ეფექტურობა: უცნობია

დოზები: 2 დოზა, ორკვირიანი შუალედით

მიღების ტიპი: ინექცია კანში 

შენახვის წესები: ოთახის ტემპერატურა 1 წლის განმავლობაში 


30 ივნისს, იაპონურმა ბიოტექნოლოგიურმა კომპანია AnGes-მა პირველი ფაზა დაიწყო ვაქცინისა, რომელსაც ის ოსაკას უნივერსიტეტსა და Takara Bio-სთან ერთად აკეთებს. დეკემბერში კომპანია კლინიკური კვლევის კომბინირებული 2/3 ფაზაში გადავიდა. 
 

 

კატეგორია: მესამე ფაზა

შემქმნელი: ინდური კომპანია Zydus Cadila

ივლისში, ვაქცინის ინდურმა მწარმოებელმა კომპანია Zydus Cadila-მ, ვირუსის დეზოქსირიბონუკლეინის მჟავის [დნმ] მატარებელი ვაქცინის გატესტვა დაიწყო. ვაქცინის ორგანიზმში შეყვანა კანზე დასაკრავი პლასტერის მეშვეობით ხდება. მეორე ფაზის ცდები კომპანიამ 6 აგვისტოს დაიწყო.

3 იანვარს ეს ვაქცინა მესამე ფაზაში გადავიდა. 

 

 

კატეგორია: მესამე ფაზა

შემქმნელი: გერმანული ფარმაცევტული კომპანია CureVac

ვაქცინის სახელი: CVnCoV

ეფექტურობა: უცნობია

დოზები: 2 დოზა, 4 კვირის შუალედით

მიღების ტიპი: ინექცია კუნთებში

შენახვის წესები: ინახება, სულ მცირე, 3 თვე, 2-8°C ტემპერატურაზე 

 

2020 წლის დეკემბერში CureVac-მა მესამე ფაზის კვლევა დაიწყო, რისთვისაც გერმანიაში 35 500 მოხალისე შეკრიბა. მანამდე კომპანიამ ვირუსის RNA ინფორმაციის შემცველი ვაქცინის კლინიკური ცდები დაიწყო.  სექტემბერში ვაქცინა მოხალისეებს მეორე ფაზის კვლევის ფარგლებში, პანამასა და პერუში, გაუკეთდათ. 

გასული წლის მარტში ტრამპის ადმინისტრაციამ ვერ დაარწმუნა CureVac-ის მმართველები, რომ კვლევა და შემდგომი პერსპექტიური წარმოება გერმანიდან აშშ-ში გადაეტანა.

CureVac-ის მთავარი აღმასრულებელი დირექტორი ინტერვიუში ამბობდა, რომ კომპანია 100 მილიონ დოზა ვაქცინას 2020 წლის ბოლომდე დაამზადებდა. ის აგრეთვე იმედოვნებდა, რომ ვაქცინა 2021 წელს დამტკიცდება. 

CureVac თანამშრომლობდა ილონ მასკის კომპანია Tesla-თან, რნმ  „მიკრო ქარხნების“ შესაქმნელად. ეს ქარხნები, პოტენციურად, მსოფლიოს მასშტაბით ამუშავდებოდა მილიარდობით დოზა ვაქცინის შესაქმნელად.

2021 წლის იანვარში, CureVac-მა რამდენიმე თანამშრომლობა წამოიწყო ისეთ ფარმაცევტულ გიგანტებთან, როგორებიცაა BayerCelonicGSK, და Novartis მათგან წარმოებაში დახმარების მიზნით, ახალი კორონავირუსის ახალი ვარიანტების წინააღმდეგ ვაქცინის ეფექტურობის გაძლიერების მიზნით. 

 

კატეგორია: პირველი და მეორე ფაზა, კომბინირებული 

შემქმნელები: დიდი ბრიტანეთის სამედიცინო სკოლა Imperial College London და ამერიკული კომპანია Morningside

Imperial College London-ის მედიკოსებმა ვირუსის რნმ-ის მატარებელი, "თვითზრდადი", ვაქცინა შექმნეს. ვაქცინა იმუნური სისტემის მასტიმულირებელ  ვირუსული ცილების გამოყოფას აძლიერებს. მათ პირველი და მეორე ფაზის ცდები 15 ივნისს დაიწყეს და კომპანია Morningside Venetures-ის პარტნიორები გახდნენ იმისთვის, რომ ვაქცინის წარმოება და დისტრიბუცია ახალი კომპანიის, VacEquity Global Health-ის საშუალებით შეძლონ. მეცნიერები ელიან, რომ ამ წლის ბოლომდე ეცოდინებათ ვაქცინის ეფექტურობა.

 

კატეგორია: მეორე ფაზა

შემქმნელები: ამერიკული კომპანია Arcturus Therapeutics და სინგაპურის სამედიცინო სკოლა Duke NUS Medical School

კალიფორნიულმა კომპანია Arcturus Therapeutics-მა და სინგაპურის სამედიცინო სკოლა Duke-NUS Medical School-მა ვირუსის რნმ-ის ინფორმაციის მატარებელი ვაქცინა შექმნეს.  ვაქცინის ეს დიზაინი თვითგამრავლებადია, რის გამოც ვირუსული ცილების დიდ რაოდენობას ქმნის. ცხოველებზე ჩატარებულმა ცდებმა აჩვენეს, რომ ვაქცინა მათ ინფიცირებისგან იცავს. აგვისტოში, Arcturus-მა სინგაპურის საზოგადოებრივ ჰოსპიტალში ვაქცინის პირველი და მეორე ფაზის ცდები ერთდროულად დაიწყო.

2021 წლის 13 იანვარს ეს ვაქცინა მეორე ფაზაში გადავიდა. 

 

კატეგორია: მეორე ფაზა 

შემქმნელი: ამერიკული კომპანია Inovio

ამერიკულმა კომპანია Inovio-მ ვირუსის დნმ-ის შემცველი ვაქცინა შექმნა, რომელიც კანში პორტატული ხელსაწყოს მიერ გამოყოფილი ელექტრო პულსის საშუალებით ხვდება. კომპანიას,  სხვადასხვა დაავადების წინააღმდეგ,  მრავალი სხვა ვაქცინა აქვს კლინიკური ცდების ფაზაში. ივნისში კი, მათ შუალედური მონაცემები გამოაქვეყნეს ოვიდ-19-ს ვაქცინის პირველი ფაზის ცდიდან.  ამ მონაცემების მიხედვით, მათი ვაქცინა მწვავე გვერდითა მოვლენებს არ იწვევს, ხოლო იმუნური პასუხი/რეაქცია 36 მოხალისიდან 34-ს აღენიშნებოდა. Inovio-ს ამ კვლევების დეტალური მონაცემები ჯერ კიდევ არ აქვს გამოქვეყნებული. ამ ეტაპზე ის აქციონერებთან და კომპანიის პარტნიორებთან რამდენიმე სასამართლო დავაშია გახვეული. 28 სექტემბერს კომპანიამ გამოაცხადა, რომ ამერიკის საკვებისა და წამლის ადმინისტრაციამ [F.D.A.] ვაქცინის გამოცდა ნაწილობრივ დროებით შეაჩერა პორტატულ ხელსაწყოსთან დაკავშირებული დამატებითი კითხვების გამო.

16 ნოემბერს ინოვიომ გამოაცხადა, რომ F.D.A.-სგან მიიღო ნებართვა მეორე ფაზაში გადასულიყო

 

კატეგორია: პირველი და მეორე, კომბინირებული ფაზები

შემქმნელი: კორეული კომპანია Genexine

კორეულმა კომპანია Genexine-მა ვირუსის დნმ-ზე დაფუძნებული ვაქცინის უსაფრთხოების გატესტვა მიმდინარე წლის ივნისში დაიწყო. კომპანიის ინფორმაციით, მათი ვაქცინა მეორე ფაზაში შემოდგომაზე გადავა.  

20 იანვარს ამ კომპანიამ მეორე ფაზა დაარეგისრირა. 

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

შემქმნელები: ჩინეთის სამხედრო სამედიცინო მეცნიერების აკადემია, ჩინური კომპანიები Abogen Biosciences & Walvax Biotechnology

ივნისში, ჩინელმა მედიკოსებმა სამხედრო სამედიცინო მეცნიერების აკადემიიდან, ასევე კომპანიები: Suzhou Abogen Biosciences და Walvax Bioetchnology გაერთიანდნენ და გამოაცხადეს, რომ ისინი ვირუსის რნმ-ის ინფორმაციის მატარებელი ვაქცინის პირველ, უსაფრთხობის ცდას იწყებენ. ვაქცინის სახელწოდებაა ARCoV. მაიმუნებზე ჩატარებულმა ადრინდელმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ვაქცინას დამცავი ეფექტი აქვს.

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

შემქმნელები: ტაილანდის ჩულალონგკორნის უნივერსიტეტი და ჩულას ვაქცინების კვლევის ცენტრი / Chula Vaccine Research Center 

ტაილანდის ჩულალონგკორნის უნივერსიტეტისა და ჩულას ვაქცინების კვლევის ცენტრის მედიკოსები კორონავირუსის რამდენიმე პოტენციურ ვაქცინას ავითარებენ.  მათგან ყველაზე წინ წასული ვირუსის რნმ-ის მატარებელი ვაქცინაა სახელწოდებით ChulaCov19. 29 სექტემბერს ჩულას ვაქცინის კვლევის ცენტრმა, ვაქცინის პირველი ფაზის ცდა ადამიანებზე გამოსაცდელად დაარეგისტრირა. Bangkok Post-თან ინტერვიუში, პროექტის ხელმძღვანელმა განაცხადა, რომ იმ შემთხვევაში, თუ ვაქცინა უსაფრთხო და ეფექტური იქნება, ტაილანდისთვის და 6 სხვა აზიური ქვეყნისთვის 30 მილიონი დოზა ვაქცინის წარმოება იქნება შესაძლებელი.

 

კატეგორია:  პირველი ფაზა

შემქმნელებიამერიკული კომპანია OncoSec Immunotherapies

ნიუ-ჯერსიში მომუშავე კომპანია OncoSec Immunotherapies სიმსივნის საწინააღმდეგო მედიკამენტებზე მუშაობს. მათ მედიკამენტებს მუშაობის ასეთი მექანიზმი აქვთ: ავთვისებიან უჯრედებში გენები შეჰყავთ. შეყვანილი გენები ბუნებრივად ქმნიან მოლეკულა IL-12-ს [ინტერლეიკინ-12], რომელიც იმუნურ უჯრედებს იზიდავს, ააქტიურებს მათ და სიმსივნის უჯრედებს ესხმის თავს. დაახლოებით იგივე ტექნოლოგიას იყენებს კომპანია ახალი კორონავირუსის წინააღმდეგ: ვაქცინა, სახელად CORVax12, დეზოქსირიბონუკლეინის მჟავის ფრაგმენტს შეიცავს, რომელიც ახალი კორონავირუსის გვირგვინის ცილოვანი ნაწილისა და IL-12 გენეტიკურ კოდირებას იმეორებს. ეს მექანიზმი ადამიანის ორგანიზმს ახალი კორონავირუსის წინააღმდეგ იმუნური სისტემის გამოღვიძებაში ეხმარება. 13 ნოემბერს კომპანიამ ვაქცინის პირველი ფაზის კვლევა დაარეგისტრირა, რომელიც ამ ვაქცინის უსაფრთოხებას გამოიკვლევს. 

 

კატეგორია: პირველი და მეორე, კომბინირებული ფაზები 

შემქმნელები: ინდური კომპანია Gennova Biopharmaceuticals და ამერიკული კომპანია HDT Bio 

ინდური კომპანია Gennova Biopharmaceuticals და ა.შ.შ.-ს ქალაქ სიეტლში მომუშავე კომპანია HDT Bio პარტნიორები გახდნენ და ვაქცინის ერთად განვითარება დაიწყეს. ვაქცინამ, რომელსაც HGC019 ჰქვია, ცხოველებს ანტისხეულები გამოუმუშავა, რის შემდეგაც ინდოეთში 1 და 2 ფაზების კომბინირებულად ჩატარების უფლება მოიპოვა

 

კატეგორია: პირველი და მეორე, კომბინირებული ფაზები 

შემქმნელი: GeneOne Life Science, სამხრეთ კორეული კომპანია 

სამხრეთ კორეულმა კომპანია GeneOne Life Science-მა დნმ-ზე დამყარებული ვაქცინა შექმნა, რომელიც ახალი კორონავირუსის ორ სხვადასხვა ცილის კოდირებას ახდენს.  დეკემბერში კომპანიის გუნდმა 1/2 კომბინირებული კვლევა დაიწყო, სადაც 345 მოხალისე იღებს მონაწილეობას. 

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

შემქმნელები: იტალიური კომპანიები Takis Biotech და Rottapharm Biotech

2021 წლის 10 თებერვლის მონაცემებით, ორმა იტალიურმა კომპანიამ Takis Biotech-მა და Rottapharm Biotech-მ ახალი კორონავირუსის ვაქცინა  COVID-eVax შემქნეს. ეს ვაქცინა შემდეგნაირად მუშაობს: პატარა მოწყობილობა, ელექტრონული პულსის საშუალებით, დნმ-ს კანის საშუალებით გადასცემს. დნმ უჯრედებში აღწევს, მისი გენეტიკური ინსტრუქციების შემდეგად სპაიკის ცილა წარმოიქმნება. თებერვალში ამ კომპანიების ვაქცინის პირველი ფაზა დარეგისტრირდა. ვაქცინა COVID-eVax სტაბილურია ოთახის ტემპერატურაზეც კი. 

 

კატეგორია: პრეკლინიკური ფაზა / ცხოველებზე გამოცდა 

შემქმნელები: ფრანგული ფარმაცევტული კომპანია Sanofi და ამერიკული კომპანია Translate Bio

ფრანგული ფარმაცევტული კომპანია Sanofi, ამერიკულ კომპანია Translate Bio-თან პარტნიორობით, ვირუსის რნმ-ის ინფორმაციის მატარებელ ვაქცინას ავითარებს. მაიმუნებზე კვლევის დროს მათ აღმოაჩინეს, რომ ვაქცინის შეყვანის შემდეგ მაიმუნებს ვირუსის წინააღმდეგ ანტისხეულები გამოეყოთ. კომპანიები პირველი ფაზის ცდების დაწყებას დეკემბერში გეგმავენ, რაც ამ ვაქცინის ადამიანებზე გამოცდის დაწყებას ნიშნავს. ეს Sanofi-ის Covid-19-ის მეორე კანდიდატი ვაქცინაა. პირველი ვაქცინა ცილას ეფუძნება.

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

შემქმნელი: კანადური კომპანია Entos Pharmaceuticals

კანადურმა კომპანია Entos Pharmaceuticals-მა დნმ ვაქცინა შექმნა.  გენეტიკური ვაქცინების უმრავლესობა სხვა ვირუსებს შეიცავენ, რომლების ზედაპირზეც ახალი კორონავირუსის გვირგვინოვანი ნაწილის ცილაა მოთავსებული.  Entos-ის ვირუსის სამედიცინო ჯგუფმა განსხვავებული გზა აირჩია: მათ ვირუსის ნუკლეოკაპსიდის გენი აიღეს: ცილა, რომელიც ვირუსის მემბრანის შიგნით არის. ოქტომბერში Entos-მა კანადაში ვირუსის პირველი ფაზის გამოცდა დაიწყო.  ვაქცინას Covigenix VAX-001 ჰქვია. 

 

კატეგორია:  პირველი ფაზა 

შემქმნელი:  კანადური კომპანია Symvivo

2 ნოემბერს კანადურმა კომპანია Symvivo-მ გამოაცხადა, რომ პირველ მოხალისეს გაუკეთეს DNA ვაქცინა, პირველი ფაზის ფარგლებში.  ვირუსის დნმ უწყინარ ბაქტერიაში შეჰყავთ, მოხალისეები კი მას გაყინული სითხის სახით ყლაპავენ [კომპანია ბაქტერიის ტაბლეტირებულ ფორმაში შეყვანასაც გეგმავს]. როცა ბაქტერია კუჭ-ნაწლავის ტრაქტს აღწევს, ვირუსის დნმ-ი ნაწლავების უჯრედებში გადადის, რის შემდეგაც ვირუსის ცილა წარმოიქმნება და ადამიანის იმუნიტეტს მის ამოცნობას და მის წინააღმდეგ მუშაობას ასწავლის. 

 

კატეგორია: პრეკლინიკური ფაზა

შემქმნელები: სხვადასხვა

სხვა პრეკლინიკური ფაზის  გენეტიკურ ვაქცინებს შორისა ვაქცინები შემდეგი ორგანიზაციებისგან, სხვადასხვა ქვეყნიდან, მათ შორის: Applied DNA Sciences, EvviVax და Takis Biotech; DIOSynVax; Elixirgen Therapeutics; Entos Pharmaceuticals; ETheRNA; Infectious Disease Research Institute და Amyris; Mediphage Bioceuticals; the OPENCORONA Consortia; Scancell; the Spanish National Center for Biotechnology და the Spanish National Research Council.

 

ვირუსული ვექტორული ვაქცინები

ვირუსული ვექტორულია ვაქცინა, რომელიც კორონავირუსის გენების მატარებელ და გადასატან  სპეციალურად შექმნილ, სხვა ვირუსს [მათ შორის, ადენოვირუსს] შეიცავს. ამ დიზაინის ვაქცინების ნაწილი ისეა შექმნილი, რომ ადამიანის უჯრედში აღწევს და ვირუსული ცილის წარმოქმნას აპროვოცირებს. ვექტორული ვაქცინების ნაწილი ზედაპირით ახალი კორონავირუსის ცილას დაატარებს და მასპინძელი ორგანიზმის იმუნურ სისტემას მის წინააღმდეგ აღვიძებს.

 

წითელი ხვეულის სახით ჩანს ახალი კორონავირუსის რიბონუკლეინის მჟავის გენეტიკური მასალის [რნმ, RNA] ფრაგმენტები © The New York Times 

 

კატეგორია: მესამე ფაზა, დამტკიცებულია შეზღუდული გამოყენებისთვის

შემქმნელები: ჩინური კომპანია CanSinoBIO

ჩინურმა კომპანია CanSino Biologics-მა, ბიოლოგიის ინსტიტუტთან პარტნიორობით, ქვეყნის სამხედრო სამედიცინო მეცნიერების აკადემიაში, ადენოვირუს Аd5- ზე დაფუძნებული ვაქცინა შექმნა. მაისში მათ უსაფრთხოების ცდის პირველი ფაზის იმედისმომცემი შედეგები გამოაქვეყნესივლისში კი განაცხადეს, რომ ცდის მეორე ფაზამ იმუნური სისტემის ძლიერი რეაქცია აჩვენა. უპრეცედენტო გადაწყვეტილებით, ჩინელმა სამხედროებმა 25 ივნისს ვაქცინა ერთი წლით დაამტკიცეს, „განსაკუთრებით საჭირო წამლის“ კატეგორიით. CanSino-ს არ დაუკონკრეტებია, ვაქცინაცია სავალდებულო იქნებოდა თუ ნებაყოფლობითი ჯარისკაცებისთვის. აგვისტოში CanSino-მ მესამე ფაზის ცდები დაიწყო სხვადასხვა ქვეყნებში, მათ შორის, საუდის არაბეთში, პაკისტანსა და რუსეთში.

 

კატეგორია: მესამე ფაზა, დამტკიცებულია რუსეთში ადრეული მოხმარებისთვის

შემქმნელი: რუსეთის ჯანმრთელობის დაცვის სამინისტრო და გამელაიას სახელობის კვლევის ცენტრი მოსკოვში

ვაქცინის სახელი:  სპუტნიკ V [ოფიციალური სახელი Gam-Covid-Vac]

ეფექტურობა: 91.4 %

დოზები: 2 დოზა, 3 კვირის შუალედით

მიღების ტიპი: ინექცია კუნთებში

შენახვის წესები:  საყინულე. მწარმოებელი განიხილავს ვაქცინის ლიოფილიზებული ფორმით წარმოებასაც, რომელიც დროსაც ვაქცინა ფხვნილის სახით იქნება, გამხსნელის თანხლებით 

 

14 დეკემბერს რუსეთის გამალეიას კვლევითმა ცენტრმა გამოაცხადა, რომ მიმდინარე მესამე ფაზის კლინიკურ კვლევებში გამოჩნდა, რომ მათი ვაქცინის ეფექტურობის მაჩვენებელია 91.4 %. 

The Gamaleya Research Institute-მა, რომელიც რუსეთის ჯანდაცვის სამინისტროს ნაწილია, ივნისში კლინიკური ცდა დაიწყო ვაქცინისა, რომელსაც ისინი Gam-Covid-Vac-ს უწოდებენ. ის ორი ადენოვირუსის - Ad5 და Ad26 კომბინაციაა, ორივე მათგანი ასევე შეიცავს ახალი კორონავირუსის გენეტიკურ მასალას. ვაქცინა ადამიანის ორგანიზმში ორ ნაწილად შეჰყავთ.  

11 აგვისტოს პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა გამოაცხადა, რომ რუსეთის ჯანდაცვის მარეგულირებელმა მესამე ფაზის კლინიკური ცდის დაწყებამდე დაამტკიცა ვაქცინა, რომელსაც სახელი გადაერქვა და Sputnik V დაერქვა. ვაქცინის ექსპერტებმა ვაქცინის მესამე ფაზის გავლის გარეშე ეროვნულ დონეზე დამტკიცება შეაფასეს, როგორც სარისკო. შედეგად,  რუსეთმა განცხადება შეცვალა და განმარტა, რომ ვაქცინის დამტკიცება „პირობითი რეგისტრაციის სერტიფიკატი“ იყო,  რომელიც იმ შემთხვევაში ამოქმედდებოდა სრულად, თუკი კლინიკური ცდების მესამე ფაზა დადებით შედეგებს აჩვენებდა. ეს ცდა თავდაპირველად 2 ათას მოხალისის მონაწილეობას ითვალისწინებდა, მოგვიანებით, მონაწილეთა რაოდენობა 40 ათასამდე გაიზარდა. 4 სექტემბერს, პუტინის განცხადებიდან 3 კვირის შემდეგ, Gamaleya-ს მკვლევრებმა პირველი და მეორე ფაზის ცდის შედეგები გამოაქვეყნეს. მცირე კვლევით მათ აღმოაჩინეს, რომ Sputnik-ის გამოყენებით კორონავირუსის წინააღმდეგ ანტისხეულების გამოყოფა ხდება და მას მსუბუქი გვერდითი მოვლენები ახლავს. ამასობაში, რუსეთი მთელ რიგ ქვეყნებს, მათ შორის, ბრაზილიას, მექსიკას და ინდოეთს შეუთანხმდა, რომ ვაქცინით მოამარაგებდა.

3 თებერვალს ეს ვაქცინა მექსიკამ ეროვნულად დაამტკიცა. 

 

კატეგორია: მესამე ფაზა

შემქმნელები: ამერიკული კომპანია Johnson&Johnson და Beth Israel Deaconess Medical Center ამერიკაში

ათწლეულის წინ, მკვლევრებმა ა.შ.შ.-ში, ქალაქ ბოსტონის Beth Israel Deaconess Medical Center-ში ვირუსისგან, სახელწოდებით Adenovirus 26 ან Ad26, ვაქცინის შექმნის მეთოდი განავითარეს. Johnson&Johnson-მა Ad26-ის გამოყენებით შექმნა ვაქცინები ებოლას და სხვა ინფექციების წინააღმდეგ და ახლა - კორონავირუსის წინააღმდეგაც ქმნიან ახალ ვაქცინას. მარტში მათ  ვაქცინის წარმოების ხელშესაწყობად ამერიკის მთავრობისგან 456 მილიონი დოლარი მიიღეს. მაიმუნებზე ჩატარებული ექსპერიმენტების დროს, მათმა ვაქცინამ ვირუსისგან დაცვის შესაძლებლობა აჩვენა. Johnson&Johnson-მა პირველი და მეორე ფაზის კლინიკური ცდები ივლისში დაიწყო, სექტემბერში კი მესამე ფაზაზე გადავიდა, 60 ათასი მონაწილით.

აგვისტოში ამერიკის ფედერალური მთავრობა დათანხმდა, რომ 1 მილიარდი აშშ დოლარი გადაეხადა კომპანიისთვის იმის სანაცვლოდ, თუ Johnson&Johnson 100 მილიონ დოზა ვაქცინას აწარმოებდა, F.D.A.-ს მხრიდან დამტკიცების შემთხვევაში. 2021 წლისთვის კომპანია, სულ მცირე, ერთი მილიარდი ვაქცინის დოზის წარმოებას გეგმავს. 

Johnson & Johnson-მა ახალი კორონავირუსის ვაქცინის კვლევის მესამე ფაზა დროებით შეაჩერა, პაციენტის ავად გახდომის გამო. ამჟამად უცნობია, ავად გამხდარი პაციენტი ვაქცინის ჯგუფში იყო თუ პლაცებოსაში. კვლევაში მონაწილეების მიღება შეწყდა და მონაცემებისა და უსაფრთხოებისა მონიტორინგის საბჭო - დამოუკიდებელი სამედიცინო ჯგუფი, ჩაერთო საქმეში

ამ ვაქცინის ეფექტურობა ახალი კორონავირუსის სამხრეთაფრიკული ვარიანტის მიმართ ნაკლებეფექტური აღმოჩნდა. 

25 თებერვალს ეს ვაქცინა ბაჰრეინმა ეროვნულად დაამტკიცა. 

 

კატეგორია: მეორე და მესამე, კომბინირებული ფაზა; საგანგებოდ არის დამტკიცებული დიდ ბრიტანეთში, ევროკავშირში და კიდევ რამდენიმე ქვეყანაში 

შემქმნელები: ბრიტანულ-შვედური კომპანია AstraZeneca და ოქსფორდის უნივერსიტეტის სამეცნიერო ჯგუფი

ვაქცინა, რომელსაც ბრიტანულ-შვედური კომპანია AstraZeneca ოქსფორდის უნივერსიტეტთან ერთად ავითარებს, შიმპანზეს ადენოვირუსს ChAdOx1-ს ეფუძნება. მაიმუნებზე კვლევამ აჩვენა, რომ ვაქცინა მათ ვირუსისგან იცავს. მაისში აშშ-ს მთავრობამ პროექტს მხარდასაჭერად 1.2 მილიარდი დოლარი გადასცა. ცდის პირველ და მეორე ფაზაში ვაქცინის შემქმნელებმა მწვავე გვერდითი ეფექტები ვერ აღმოაჩინეს. მათ ნახეს, რომ ვაქცინამ ანტისხეულების გამოყოფა და სხვა იმუნური დაცვის რეაქცია გამოიწვია კორონავირუსის წინააღმდეგ. ვაქცინის მეორე და მესამე კლინიკური ცდის ფაზა ინგლისსა და ინდოეთში დაიწყო, ხოლო, ცდის მესამე ფაზა ბრაზილიაში, სამხრეთ აფრიკაში და აშშ-ში მიმდინარეობს.

აგვისტოში ევროკავშირმა ჯგუფთან შეთანხმებას მიაღწია, რომლის თანახმადაც AstraZeneca ევროპის ქვეყნებს 400 მილიონ დოზა ვაქცინას მიაწვდის, კლინიკური ცდის დადებითი შედეგის შემთხვევაში. AstraZeneca-ს განცხადებით, მან საგანგებო ვაქცინების მიწოდება, შესაძლოა, ოქტომბერში დაიწყოს, - ეს კვლევის შედეგებზეა დამოკიდებული. კომპანია ამბობს, რომ ვაქცინის დამტკიცების შემთხვევაში, წარმოების მოცულობა ორი მილიარდი დოზა ვაქცინა იქნება. India’s Serum Institute-მა უკვე აწარმოა მილიონი დოზა ვაქცინა, რომელთა გამოყენება კლინიკური ცდების დროს იქნება შესაძლებელი.

6 სექტემბერს, AstraZeneca-მ შეაჩერა ვაქცინის გლობალური, მულტიცენტრული კლინიკური ცდა, ერთ-ერთი მოხალისე მონაწილის გამოსაკვლევად, რომელსაც ანთების ერთ-ერთი ფორმა, ტრანსვერსული მიელიტი გაუმწვავდა. ერთ კვირაში ცდები განახლდა. თუმცა, ამ დრომდე აშშ-ში კლინიკური ცდები შეჩერებულია, რადგან ამერიკის საკვებისა და წამლის ადმინისტრაცია [F.D.A.] გამოძიებას განაგრძობს. აქამდე გაურკვეველია, იყო თუ არა ვაქცინის მიზეზი ერთ-ერთი მონაწილის ტრანსვერსული მიელიტის გამწვავება, თუ ის ვაქცინის მიღებას დაემთხვა და  მასთან კავშირში არ არის. ამაზე ინფორმაცია ხსენებული ვაქცინის მწარმოებელ მედიკოსთა ჯგუფს არ გამოუქვეყნებია. 

23 ნოემბერს BBC-მ გამოაქვეყნა ინფორმაცია, რომ ამ ჯგუფის ვაქცინის ეფექტურობის ხარისხია 70%. ჟურნალისტ ჯეიმზ გალაჰერის ინფორმაციით, ეს ვაქცინა უფრო იაფი იქნება, მისი გადატანა/ტრანსპორტირება უფრო მარტივი იქნება და მნიშვნელოვან როლს შეასრულებს პანდემიის მართვაში.

BBC-ის ინფორმაციით, ასევე არსებობს მონაცემები, რომ უკეთესი დოზირების შემთხვევაში, ვაქცინის დაცვის მასშტაბები 90% შეიძლება იყოს. 

11 დეკემბერს AstraZeneca-მ გამოაცხადა, რომ რუსული ვაქცინის - Sputnik-ის შემქმნელებთან ერთიანდებიან, რათა ერთად იმუშაონ ახალი კორონავირუსის ვაქცინაზე. ორივე ვაქცინა ვექტორულია და ადენოვირუსებისგან არის შექმნილი.  ბრიტანული და რუსული ჯგუფი საკუთარ ვაქცინებს გააერთიანებს და ნახავს, როგორ იმუშავებს ორი ვაქცინის კომბინაცია გაერთიანებულად, ადამიანის იმუნიტეტის გასაძლიერებლად. ხსენებული ორი ვაქცინის კომბინირების ფარგლებში კლინიკური კვლევები 2020 წლის ბოლოს დაიწყო: ასტრაზენეკამ კლინიკური კვლევა 24 დეკემბერს დაიწყო. 

30 დეკემბერს დიდი ბრიტანეთის მარეგულირებელმა ოქსფორდის სამეცნიერო ჯგუფისა და კომპანია AstraZeneca-ს ვაქცინა საგანგებო რეჟიმში [Emergency Use Authorization, EUA] დაამტკიცა.  

3 იანვარს ეს ვაქცინა ინდოეთმა და არგენტინამ დაამტკიცეს, ხოლო 4 იანვარს - მექსიკამ. 
 
გამალეიას მკვლევრებმა ერთი დოზაზეც დაიწყეს მუშაობა და ამ ვერსიას "Sputnik Light" დაარქვეს. ეს კვლევა 19 იანვარს დარეგისტრირდა.
 
2021 წლის 29 იანვარს ევროკავშირმა ეს ვაქცინა დაამტკიცა. 
 
 

კატეგორია: პირველი ფაზა

Შემქმნელები: იტალიური კომპანია Reithera და ლაცარო სპალანცანის სახელობის ინფექციური დაავადებების ეროვნული ინსტიტუტი

იტალიურმა ბიოტექნოლოგიურმა კომპანია Reithera-მ კოვიდ-19 ს საწინააღმდეგო ვაქცინა, GRAd-COV2 შექმნა. ვაქცინა ადენოვირუსს ეფუძნება, რომელიც გორილებში გვხვდება. კომპანია ვაქცინის განვითარებაში იტალიის ლაცარო სპალანცანის სახელობის ინფექციური დაავადებების ეროვნულ ინსტიტუტთან თანამშრომლობს. Მათ, რომში, ივლისის ბოლოს, ვაქცინის კლინიკური ცდის პირველი ფაზა დაიწყეს. 

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

Შემქმნელები: ამერიკული კომპანია Vaxart

Ზოგი ვაქცინა ინექციით შეჰყავთ, ზოგი  კი აბების სახით მიიღება. აბების სახით მისაღები ვაქცინები დამტკიცდა პოლიომიელიტის, ქოლერის და ტიფის ცხელების წინააღმდეგ. ამ წლის დასაწყისში, სან ფრანცისკოში მომუშავე, მცირე ზომის კომპანია Vaxart-მა კოვიდ-19 ის საწინააღმდეგო აბის სახით მისაღებ ვაქცინაზე დაიწყო მუშაობა. ის Ad5 ადენოვირუსს შეიცავს [იგივე ვირუსული ვექტორი, რომელიც CanSinoBio-ში და რუსულ Sputnik V-ში გვხვდება]. სექტემბერში Vaxart-მა განაცხადა, რომ თაგვებს, რომელთაც ვაქცინის შემცველი აბი მიეცათ, კორონავირუსის საწინააღმდეგო ანტისხეულები გამოუმუშავდათ. 24 სექტემბერს მათ პირველი ფაზის კლინიკური ცდა დაიწყეს. 

Vaxart-მა მსგავსი კვლევები ჩაატარა ინფლუენზას და სხვა დაავადებების საწინააღმდეგოდ შექმნილი აბების სახით მისაღები  ვაქცინებისთვისაც. თუმცა, მათი არცერთი ვაქცინა აქამდე ლიცენზირებული არაა. Მიუხედავად ამისა, კომპანიის აქციების ღირებულება 3 600 პროცენტით გაიზარდა 2020 წლის პირველ ნახევარში. The New York Times -ის ინფორმაციით, ივნისში კომპანიის ნაწილობრივმა მაკონტროლებელმა ფონდმა მისი წილის უმეტესობა გაყიდა და 200 მილიონ დოლარზე მეტი მოგება ნახა. 
 
 

კატეგორია: პირველი ფაზა

Შემქმნელები: ამერიკული კომპანია Merck, ავსტრიული კომპანია Themis Bioscience და საფრანგეთის პასტერის ინსტიტუტი 

ამერიკულმა კომპანია Merck-მა ივნისში შეიძინა ავსტრიული კომპანია Themis Bioscience და მუშაობს ვაქცინის განვითარებაზე, რომელიც თავდაპირველად საფრამგეთის პასტერის ინსტიტუტში შეიქმნა. ვაქცინა ბაზისად წითელას დასუსტებულ ვირუსს იყენებს, რომელიც ახალი კორონავირუსის გვირგვინოვანი ნაწილის [Spike] ცილის გენის მატარებელია. მედიკოსებმა კლინიკური ცდის პირველი ფაზა აგვისტოში დაიწყეს.

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

Შემქმნელები: ჰონგ-კონგის უნივერსიტეტი და სიამენის უნივერსიტეტი

2019 წელს, მედიკოსებმა ჰონგ კონგისა და სიამენის უნივერსიტეტებში [Xiamen University] გრიპისთვის ცხვირში შესასხურებელი ვაქცინა შექმნეს, რომელიც ინფლუენზას ვირუსის გენეტიკურად დასუსტებული ფორმაა. ამა წლის დასაწყისში მათ შექმნეს ვაქცინა, რომელმაც კორონავირუსის გვირგვინივანი ნაწილის ცილა უნდა წარმოქმნას.  9 სექტემბერს მათ კლინიკური ცდების დაწყების უფლება მიიღეს. ვაქცინაზე მუშაობის პროცესში ისინი პეკინის უანთაის ბიოლოგიურ აფთიაქთან [Beijing Wantai Biological Pharmacy] ითანამშრომლებენ.  

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

Შემქმნელები: გერმანიის ინფექციების კვლევითი ცენტრი 

სამი ათწლეულის წინ, გერმანიის ინფექციების კვლევთმა ცენტრმა ყვავილის საწინააღმდეგო ვაქცინა, უვნებელი ვირუსისგან - Modified Vaccinia Ankara-სგან [MVA] შექმნა. ბოლო წლებში ამ ვაქცინის დიზაინი შეცვალეს და ის MERS-ს [სხვა კორონავირუსი] მოარგეს. ამ გაზაფხულს, მათ MVA-ის ოდნავ შეცვლილ ფორმაზე დაფუძნებული ვაქცინა შექმნეს ახალი კორონავირუსის წინააღმდეგაც. ეს ვაქცინა SARS-COV-2-ის გვირგვინოვანი ნაწილის ცილის გენის მატარებელია. გვირგვინის ცილის ანალოგი ადამიანის ორგანიზმის უჯრედებში ამ ვაქცინის შეყვანის შემდეგ წარმოიქმნება და იმუნური სისტემის პასუხს ახალისებს: ასეთია მისი დიზაინი. 29 სექტემბერს, გერმანული უნივერსიტეტების კონსორციუმმა პირველი ფაზის ვაქცინა დაარეგისტრირა. მეცნიერები მოელიან, რომ მათი ვაქცინა დასამტკიცებლად 2021 წლის ბოლოსთვის იქნება მზად.

 

 

კატეგორია: პირველი ფაზა 

შემქმნელები: იკანის სკოლა მაუნთ საინაის კლინიკაში 

2020 წელს, ნიუ-იორკში მდებარე მაუნთ საინაის კლინიკის იკანის სამედიცინო სკოლის მკვლევარებმა განავითარეს ვაქცინა, რომელიც ბაზისია ვირუსი, სახელად Newcastle Disease Virus, მოკლედ NDV.  NDV ფრინველის პათოგენია. მისით დაინფიცირება ადამიანებში სიმპტომებს არ იწვევს. მეცნიერებმა ვირუსი NDV გამოიყენეს ახალი კორონავირუსის სპაიკ ცილის მატარებლად, შემდეგ კი მოდიფიცირებული ვირუსი წიწილის კვერცხში გაზარდეს. შემდეგ ისევ გაააქტიურეს ვირუსი, ქიმიკატების საშუალებით. ინექტივირებული ვირუსებისა და დამატებული ქიმიური ადიუვანტების წყალობით, რომელიც იმუნურ სისტემას აღვიძებს, კომბინაციამ ვირთხებში ახალი კორონავირუსის ანტისხეულები გამოიმუშავა. ექპერიმენტული შედეგების მონაცემები მეცნიერებმა ნოემბერში გამოაქვეყნეს

 

კატეგორია: კვლევა შეწყდა

Შემქმნელები: ამერიკული კომპანია Merck და შიდსის გამოწვევი ვირუსის ვაქცინების შექმნის საერთაშორისო ინიციატივა [The International AIDS Vaccine Initiative, IAVI]

კომპანია Merck, შიდსის გამოწვევი ვირუსის ვაქცინების საერთაშორისო ინიციატივასთან ერთად, ავითარებს მეორე,- ვირუსული ვექტორის ვაქცინას. ვაქცინის ეს დიზაინი ვეზიკულარული სტომატიტის ვირუსს ეფუძნება. ეს იგივე მიდგომაა, რაც Merck-მა ებოლას საწინააღმდეგო პირველი დამტკიცებული ვაქცინის შესაქმნელად გამოიყენა. Მათი კორონავირუსის ვაქცინის დიზაინი აბია და მისი გამოყენება პოტენციურად უფრო მარტივი იქნება, ვიდრე საინექციო შპრიცის. Merck-მა და IAVI-იმ კვლევისთვის ამერიკის მთავრობისგაან 38 მილიონი დოლარი მიიღეს. 30 Სექტემბერს მათ პირველი ფაზის კლინიკური ცდა დაარეგისტრირეს.

2021 წლის 25 იანვრის ინფორმაციით, ამ ვაქცინის კლინიკური კვლევა შეწყდა. 

 

კატეგორია: მეორე ფაზა

Შემქმნელები: ისრაელის ბიოლოგიური კვლევის ინსტიტუტი

გაზაფხულზე, ისრაელის ბიოლოგიური კვლევების ინსტიტუტმა ახალი კორონავირუსის ვაქცინაზე დაიწყო მუშაობა. ვაქცინის ბაზად მეცნიერები სტომატიტის ვირუსებს იყენებენ. 25 ოქტომბერს ისრაელის მთავრობამ გამოაცხადა, რომ ვაქცინა, სახელად Brilife, პირველ ფაზას იწყებს. თუ ვაქცინა წარმატებით გაივლის პირველ და მეორე ფაზებს, მეცნიერებს იმედი აქვთ, რომ მესამე ფაზა 2021 წლის გაზაფხულზე დაიწყება. 

2021 წლის 14 იანვარს ეს ვაქცინა მეორე ფაზაში გადავიდა. 

 

კატეგორიაპირველი ფაზა 

Შემქმნელი:კვლევითი ინსტიტუტი City of Hope

მედიკოსებმა კალიფორნიაში მდებარე ბიოსამედიცინო კვლევით ინსტიტუტში სახელად City of Hope, ახალი ექსპერიმენტული ვაქცინა - Modified Vaccinia Ankara შექმნეს, რომელიც ვირუსის დასუსტებულ ვარიანტს შეიცავს. მეცნიერებმა ვაქცინის საბაზისო ვირუსში კორონავირუსის გენეტიკური მასალა ჩატვირთეს - ერთი სპაიკ ცილა და ნუკლეოკაპსიდი.  მეცნიერებს იმედი აქვთ, რომ ამ ორი სხვადასხვა ცილის კომბინაციის შეყვანა ადამიანის ორგანიზმის იმუნიტეტს ახალ კორონავირუსს "გააცნობს", ხოლო იმუნიტეტის მუშაობა სწრაფი და ხანგრძლივვადიანი იქნება. 24 ნოემბერს მათ პირველი ფაზის დარეგისტრირება გამოაცხადესმათი გათვლებით, მეორე ფაზა 2021 წლის პირველ მეოთხედში დაიწყება. 

 

მწარმოებელი:  ამერიკული კომპანია Altimmune 

ვაქცინის სახელი:  AdCOVID

ეფექტურობა: უცნობია 

დოზა:  1 დოზა 

ტიპი: ცხვირის სპრეი

შენახვის წესი: საყინულე 

 

მერილენდში მომუშავე ბიოფარმაცევტული კომპანია Altimmune ისეთ ვაქცინებს ავითარებს, რომლების ცხვირის სპრეის სახით მიღება შეიძლება. მსგავსი ტექნოლოგიით, ახლახანს მათ ინფლუენზასა და ჯილეხის ვაქცინა  შექმნეს. ახლა მათ COVID-19-ის ვაქცინა შექმნეს, ცხვირის სპრეის სახით, რომელიც ადენოვირუს Ad5-ს შეიცავს. კომპანიის განცხადებით, ამ ვაქცინის მიღება ვირუსის გადაცემას ხელს შეუშლის. 22 დეკემბერს კომპანიამ პირველი კლინიკური ცდა დაარეგისტრირა. 

 

კატეგორია: პრეკლინიკური ფაზა

Შემქმნელებივეიცარიული კომპანია Novartis 

შვეიცარიული კომპანია Novartis აწარმოებს გენეტიკურ თერაპიაზე დაფუძნებულ ვაქცინას, რომელიც შექმნილია: მასაჩუსეტსის თვალის და ყურის ჰოსპიტლის, მასაჩუსეტის საერთო პროფილის ჰოსპიტლის და პენსილვანიის უნივერსიტეტის გენური თერაპიის პროგრამის მიერ. ვაქცინის ამ კანდიდატს, რომელსაც ადენო-ასოცირებულ ვირუსს უწოდებენ, კორონავირუსის გენის ფრაგმენტები შეჰყავს ადამიანის უჯრედებში. Პირველი ფაზის კლინიკური ცდა 2020 წლის ბოლოს დაიწყება. 

 

კატეგორია:  პირველი ფაზა

შემქმნელი: ამერიკული კომპანია ImmunityBio 

ოქტომბერში კალიფორნიაში მომუშავე კომპანიამ ახალი კორონავირუსის ვაქცინის გამოცვის პირველი ფაზა დაიწყო,  ვაქცინა ბაზისად ადენოვირუსს - Ad5-სს - იყენებს, იგივე მეთოდს, რასაც ჩინური კომპანია CanSinBio და რუსული გამელაიას ინსტიტუტი.  ადენოვირუსი ახალი კორონავირუსის გვირგვინოვანი ნაწილის ცილასთან ერთად, ვირუსის ნუკლეოკაპსიდის გენეტიკურ მასალასაც ატარებს. კომპანიას  იმედი აქვს, რომ ამ ორი კომპონენტის კომბინაცია ადამიანში ძლიერ იმუნურ პასუხს გამოიწვევს. კომპანია დირექტორი და წილების სამეთვალყურეო საბჭოს დირექტორი მილიარდერი პატრიკ სუნ-შიონინგია, რომელიც ასევე ფლობს ლოს-ანჯელეს თაიმზს.  

 

კატეგორია: პრეკლინიკური / ცხოველებზე გამოცდა

შემქმნელები: სხვადასხვა 

Სხვა ვირუსული ვექტორების ვაქცინები, რომლებიც აქტიური პრეკლინიკური განვითარების ფაზაშია, არის შემდეგი შემქმნელებისგან: Altimmune; Icahn School of Medicine at Mount Sinai; Intravacc; the Israel Institute for Biological Research; KU Leuven; Meissa Vaccines; NantKwest; the Spanish National Center for Biotechnologyდ= და the Spanish National Research Council; Thomas Jefferson University და Bharat Biotechnology; Tonix Pharmaceuticals; University of Pittsburgh; Vivaldi Biosciences; Washington University.

 


ცილაზე დაფუძნებული ვაქცინები

ცილაზე დაფუძნებული ვაქცინა შეიცავს კორონავირუსის ცილას და არა გენეტიკურ მასალას. ზოგი ვაქცინა მთლიან ცილას შეიცავს, ზოგი -  ცილის ფრაგმენეტებს. ზოგ შემთხვევაში ცილის მოლეკულებს ნანონაწილაკებზე აჯგუფებენ. ილუსტრაცია © The New York Times

 

კატეგორია: მესამე ფაზა

Შემქმნელები: ამერიკული კომპანია Novavax

მერილენდში მომუშავე კომპანია Novavax ვაქცინის დასამზადებლად ვირუსის ცილებს მიკროსკოპულ ნაწილებზე აწებებს. ბევრ დაავადებას ისინი ამ გზით მიუდგნენ. Მარტში მათ მიერ შექმნილმა გრიპის ვაქცინამ მესამე ფაზის ცდა დაასრულა. კომპანიამ კოვიდ-19-ის საწინააღმდეგო ვაქცინის კლინიკური ცდები მაისში დაიწყო.  ეპიდემიისთვის მზადყოფნის ინოვაციების კოალიციამ ამ ვაქცინაში 384 მილიონი დოლარის ინვესტიცია ჩადო. ივლისში, ამერიკის მთავრობამ კომპანიას 1.6 მილიარდი დოლარი გადასცა ვაქცინის კლინიკური ცდებისა და წარმოებისთვის.
 
მაიმუნებსა და ადამიანებზე ჩატარებული თავდაპირველი კვლევის იმედისმომცემი შედეგების მიღების შემდეგ, Novavax-მა აგვისტოში  სამხრეთ აფრიკაში, მეორე ფაზის ცდა დაიწყო. ბრმა, პლაცებოთი კონტროლირებული ცდა 2900 ადამიანზე გამოსცდის ვაქცინის არა მხოლოდ უსაფრთხოებას, არამედ ეფექტურობასაც. Სექტემბერში Novavax-მა დაიწყო მესამე ფაზის ცდა, სადაც 10 ათასი მოხალისე მონაწილეობდა დიდი ბრიტანეთიდან. ვაქცინამ პოტენციური შედეგი შეიძლება 2021 წლის დასაწყისისთვის გამოიღოს. უფრო დიდი, მესამე ფაზის ცდა აშშ-ში დასაწყებად ოქტომბერში იგეგმება. 

თუ კლინიკური ცდა წარმატებული იქნება, Novavax ამერიკაში 2021 წლის პირველ მეოთხედში 100 მილიონი ვაქცინის შეტანას გეგმავს. სექტემბერში Novavax-მა შეთანხმებას მიაღწია დიდ მწარმოებელთან - ინდურ სერუმის ინსტიტუტთან. ეს შეთანხმება Novavax-ს საშუალებას მისცემს აწარმოოს წელიწადში 2 მილიარდი ვაქცინა.

28 დეკემბერს Novavax ამერიკის შეერთებულ შტატებში მესამე ფაზაში გადავიდა.

2021 წლის 28 იანვარს გამოცხადდა, რომ ეს ვაქცინა ნაკლებად ეფექტურია ვირუსის სამხრეთაფრიკული შტამის მიმართ. 

 

კატეგორია: მეორე ფაზა

შემქმნელები: ჩინური კომპანია Anhui Zhifei Longcom და სამედიცინო მეცნიერებების ჩინური აკადემია 

ივლისში ჩინურმა კომპანია Anhui Zhifei Longcom-მ მეორე ფაზის კლინიკური ცდები დაიწყო ვაქცინებზე, რომლებიც ვირუსული ცილებისა და იმუნომასტიმულირებლების კომბინაციაა. ეს კომპანია სხვა ჩინური კომპანია Chongqing Zhifei Biological Products-ის ნაწილია და ამ ვაქცინის შექმნის ფარგლებში ჩინეთის სამედიცინო მეცნიერებების აკადემიასთან თანამშრომლობს.

20 ნოემბერს გამოცემა China Daily-ის ინფორმაციით, ამ ჯუგფმა მესამე ფაზის კვლევები გააგრძელა ჩინეთში. ჯგუფი 29 000 მოხალისის მოძიებას აპირებს, მათ შორის ეკვადორში, ინდონეზიაში, პაკისტანსა და უზბეკეთში. 

 

კატეგორია: პირველი და მეორე ფაზა, კომბინირებული

შემქმნელი: ფინლეის ვაქცინების ინსტიტუტი ჰავანაში, კუბაზე

18 აგვისტორს კუბის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის  მინისტრმა გამოაცხადა, ჰავანაში, ფინლეის ვაქცინების ინსტიტუტი ახალი კორონავირუსის ვაქცინის კლინიკურ ცდას იწყებდა.  ვაქცინას  სობერანა 1 ჰქვია და ახალი კორონავირუსის გვირგვინოვანი ნაწილის ცილას შეიცავს, შესაბამის იმუნოსტიმულატორებთან ერთად. 

 

კატეგორია: მესამე ფაზა, ადრეული გამოყენება რუსეთში 

შემქმნელი: რუსული ბიოლოგიური კვლევითი ინსტიტუტი "ვექტორი"

26 აგვისტოს რუსულმა ბიოლოგიურმა კვლევითმა ცენტრმა - ვექტორის ინსტიტუტმა ახალი კორონავირუსის ვაქცინის კლინიკური კვლევა დაარეგისტრირა, სახელად EpiVacCorona. ვაქცინა ვირუსული ცილების მცირე პორციებს შეიცავს, რომლებსაც პეპტიდებს ეძახიან. მედიის ცნობით, EpiVacCorona-ს კლინიკური კვლევა, ფაქტობრივად, ოფიციალურ დარეგისტრირებამდე ბევრად ადრე დაწყო, ვაქცინის დისტრიბუციას კი ჯგუფი ამ წლის დასასრულისთვის გეგმავს. 14 ოქტომბერს ვლადიმირ პუტინმა განაცხადა, რომ რუსეთმა ვაქცინა EpiVacCorona ეროვნულ დონეზე დაამტკიცა. ეს რიგით მეორე ვაქცინაა, რომელმაც მესამე ფაზის გარეშე მიიღო ეროვნული სერთიფიკატი. მესამე ფაზა მიმდინარე წლის ბოლოს უნდა დაიწყოს. 

15 დეკემბერს სააგენტო "ინტერფაქსის" ინფორმაციით, 1438-მა მოხალისემ მიიღო ეს ვაქცინა. 

 

კატეგორია: პირველი და მეორე, კომბინირებული ფაზები

შემქმნელები: ფრანგული კომპანია Sanofi და ბრიტანული კომპანია GSK

ვირუსის რნმ-ის მატარებელ ვაქცინასთან ერთად, Sanofi-მ, ვირუსის ცილების გამოყენებით, კოვიდ-19-ის საწინააღმდეგო ვაქცინა შექმნა. Მათ ეს ცილები ხელოვნურად შექმნილი ვირუსის დახმარებით შექმნეს, რომელიც მწერის უჯრედებში მრავლდება. GSK-მ ამ ცილებს ადიუვანტი დაუმატა, - ნივთიერება, რომელიც იმუნურ სისტემას ასტიმულირებს. ვაქცინა იმავე დიზაინს ეფუძნება, რომელიც Sanofi-მ Flublok-ის, ინფლუენზას საწინააღმდეგოდ დამტკიცებული ვაქცინისთვის, გამოიყენა. ორივე კომპანიამ პირველი და მეორე ფაზის კლინიკური ცდა სექტემბერში დაიწყო. ისინი მესამე ფაზის კლინიკური ცდის დაწყებას დეკემბერში გეგმავენ და ელიან, რომ ვაქცინის უსაფრთხოებისა და ეფექტურობის შესახებ ინფორმაცია 2021 წლის შუაგულს ექნებათ.

კლინიკური ცდების დაწყებამდე Sanofi-მ, ვაქცინის მომარაგების თაობაზე, რამდენიმე მსხვილ შეთანხმებას მოაწერა ხელი. Მათ შორისაა, 2.1 მილიარდიანი შეთანხმება აშშ-თან მათთვის 100 მილიონი დოზა ვაქცინის დამზადების თაობაზე. 18 სექტებერს, ისინი ევროკავშირსაც შეუთანხმდნენ, რომ 300 მილიონ დოზა ვაქცინით მოამარაგებდნენ, თუმცა რა თანხას გადაიხდის ამაში ევროკავშირი, უცნობია. Მოგვიანებით, კომპანია კანადასთანაც მორიგდა 72 მილიონ ვაქცინის დოზის თაობაზე. Sanofi ასევე შეუთანხმდა COVAX-სს, რომ ვაქცინის დიდ მარაგს მსოფლიოსთვის მას გადასცემს. COVAX [Access to COVID-19 Tools Accelerator] საერთაშორისო შეთანხმებაა ვაქცინის მსოფლიო მასშტაბით თანაბრად და სამართლიანად განაწილების თაობაზე. Sanofi 2021 წელს ერთი მილიარდი დოზა ვაქცინის შექმნას გეგმავს. 

22 თებერვალს კომპანიამ მეორე ფაზა დაიწყო. თუ ამ ფაზაში ვაქცინა საკმარისი რაოდენობით გამოიმუშავებს ანტისხეულებს, კომპანია მესამე ფაზაშიც გადავა.  კომპანია ამ ვაქცინის ჩაშვებას 2021 წლის ბოლომდე არ ელოდება.

 

კატეგორია: პირველი და მეორე ფაზა, კომბინირებული 

Შემქმნელები: კომპანია SpyBiotech

კომპანია SpyBiotech-მა, რომელიც ოქსფორდის უნივერსიტეტის ნაწილია, სექტემბერში გამოაცხადა, რომ ავსტრალიელი მოხალისეები პირველი და მეორე ფაზის კოვიდ-19-ის საწინააღმდეგო ვაქცინას მიიღებენ. მედიკოსებმა ვაქცინა ცილების ნარევისგან შექმნეს. Ზოგიერთი ცილა, B ჰეპატიტის ვირუსისგან შექმნილი, ცარიელი ნიჟარის ფორმას იღებს. Მეცნიერებმა ამ ნიჟარებს კორონავირუსის გვირგვინოვანი ნაწილის ცილების ნაწილაკები მიამაგრეს. კლინიკურ კვლევას ინდოეთის სერუმის ინსტიტუტი აწარმოებს, რომელმაც ამ ტექნოლოგიაზე ლიცენზია SpyBiotech-გან მიიღო.

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

Შემქმნელები: ჩინური კომპანია Clover Biopharmaceuticals

ჩინურმა კომპანია Clover Biopharmaceuticals-მა შექმნა ვაქცინა, რომელიც კორონავირუსის გვირგვინოვანი ნაწილის ცილას შეიცავს. იმუნური სისტემის კიდევ უფრო მეტად სტიმულირებისთვის, ვაქცინა ეძლევათ ე.წ. ადიუვანტთან ერთად, რომელიც ბრიტანული ფარმაცევტული კომპანია GSK-ის და ამერიკულ კომპანია Dynavax-ის მიერაა შექმნილი. CEPI-დან [კოალიცია ეპიდემიისთვის მზადყოფნისთვის, The Coalition for Epidemic Preparedness] მიღებული ინვესტიცია კი დაეხმარება ვაქცინების წარმოების განვითარებას, რომელიც წელიწადში ასობით მილიონი დოზა ვაქცინის შექმნას გულისხმობს. 

Clover-მა პირველი ფაზის კლინიკური ცდა ივნისში დაიწყო. Სექტემბერში კომპანიამ გამოაცხადა, რომ ამ ცდას აფართოებს და მეორე ფაზის დაწყებას 2020 წლის ბოლოს ელის. 

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

Შემქმნელები: ქუინსლენდის უნივერსიტეტი ავსტრალიაში, ბიოტექნოლოგიური კომპანია CSL

ავსტრალიის ქუინსლენდის უნივერსიტეტის მიერ შექმნილი ვაქცინა, უფრო ძლიერი იმუნური რეაქციის გამოსაწვევად, შეცვლილ ვირუსულ ცილას იყენებს. Ზაზუნებზე ჩატარებულმა ექსპერიმენტებმა აჩვენა, რომ  ვაქცინა მათ კორონავირუსისგან იცავს. უნივერსიტეტმა პირველი ფაზის ცდა ივლისში დაიწყო, სადაც ცილისა და კომპანია CSL-ის მიერ დამზადებულ ადიუვანტის კომბინაცია მოხდა. თუ შედეგები დადებითი იქნება, CSL ბოლო ფაზის კლინიკურ ცდაზე 2020 წლის ბოლოს გადავა. სექტემბერში ვაქცინის შემქმნელებმა ავსტრალიის მთავრობასთან მიაღწიეს შეთანხმებას, რომ კლინიკური ცდების პოზიტიური შედეგის შემხვევაში, მათ 50 მილიონ დოზა ვაქცინას მიაწვდიდნენ. ისინი ელიან, რომ ვაქცინების პირველი ნაკრები გასაგზავნად მზად 2021 წლის შუაგულში იქნება. 

 

კატეგორია: 2/3 კომბინირებული ფაზები

Შემქმნელები: კანადური კომპანია Medicago, ბრიტანული კომპანია GSK და ამერიკული კომპანია Dynavax

კანადური კომპანია Medicago, რომელსაც ნაწილობრივ სიგარეტის შემქმნელი კომპანია Philip Morris აფინანსებს, ვაქცინის შესაქმნელად თამბაქოს სახეობებს იყენებს. Მათ ვირუსის გენები ფოთლებში და მცენარის უჯრედებში შეჰყავთ, შემდეგ კი, ქმნიან ცილოვან ნიჟარებს, რომლებიც ვირუსს ბაძავენ. ივლისში Medicago-მ, GSK-სა და Dynavax-ის მიერ შექმნილ ადიუვანტთან კომბინაციაში,  მცენარეზე დაფუძნებული კოვიდ-19-ის ვაქცინის პირველი ფაზის ცდა დაიწყო. თუ კლინიკური ცდა კარგად წარიმართება, კომპანია მეორე და მესამე ფაზის ცდის დაწყებას ოქტომბერში გეგმავს. 

23 ოქტომბერს კომპანიამ გამოაცხადა, რომ შეთანხმებას მიაღწია კანადის მთავრობასთან 76 მილიონი დოზის წარმოების მხარდაჭერასთან დაკავშირებით. ვაქცინის 2/3 კომბინირებული ფაზები 12 ნოემბერს დაიწყო

11 დეკემბერს,  ფრანგულმა კომპანია Sanofi-მ და ბრიტანულმა კომპანია GSK-მ გამოაცხადეს, რომ ახალი კორონავირუსის ერთობლივი ვაქცინის კლინიკური კვლევების მონაცემები იმედის მომცემი აღარ არის. მართალია, ამ ვაქცინამ ანტისხეულების საკმარისი რაოდენობა გამოუმუშავა 50 წელს ქვემოთ ასაკის ადამიანებს, მაგრამ ასაკით უფროს ადამიანებში ძლიერი იმუნური პასუხი ვერ გამოიწვია. კლინიკური კვლევის მეორე ფაზას, განსხვავებული ფორმულით, ეს ჯგუფი თებერვალში დაიწყებს. თუ ახალი ფორმულის ვაქცინა უკეთესი იქნება, ჯგუფი მესამე ფაზაშიც გადავა. კომპანიები ფიქრობენ, რომ წარმატების შემთხვევაში, მათი ვაქცინა 2021 წელს გამოვა. 

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

Შექმნელები: ავსტრალიური კომპანია Vaxine 

ავსტრალიურმა კომპანიამ Vaxine-მა შექმნა ვაქცინა, რომელიც ვირუსის ცილის და იმუნური სისტემის მასტიმულირებელი ადიუვანტის კომბინაციაა. Პირველი ფაზის ცდა ზაფხულში დაიწყო, მეორე ფაზის ცდის დაწყებას კომპანია ამ წლის ბოლოს გეგმავს. 

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

Შემქმნელები: ამერიკაში მომუშავე კომპანია KBP

თამბაქოზე დაფუძნებულ მეორე ვაქცინას კომპანია Kentucky BioProcessing ავითარებს, რომელიც Lucky Strike-ის და სიგარეტის სხვა მწარმოებლის, British American Tobacco-ს შვილობილი კომპანიაა. Medicago-ს მსგავსად, Kentucky BioProcessing-ს ვირუსული ცილის შესაქმნელად  თამბაქოს მცენარის სპეციალური სახეობა გამოჰყავს, სახელად Nicotiana benthamiana. თავდაპირველად, კომპანიამ ეს ტექნიკა ებოლას საწინააღმდეგო წამლის - Zmapp-ის შესაქმნელად გამოიყენა. გაზაფხულზე, პრეკლინიკური ცდის შემდეგ, ივლისში, მათ კორონავირუსის ვაქცინისთვის პირველი ფაზის ცდა დაარეგისტრირეს.

 

კატეგორია: მეორე ფაზა

Შემქმნელები: ტაივანური კომპანია Medigen და ამერიკული კომპანია Dynavax

ტაივანური კომპანია Medigen ქმნის ვაქცინას, რომელიც ახალი კორონავირუსის გვირგვინოვანი ნაწილის ცილის და Dynavax-ის ადიუვანტის კომბინაციაა. კომპანიამ ცდის პირველი ფაზის სექტემბერში დარეგისტრირა. 

4 იანვარს ეს ვაქცინა მეორე ფაზაში გადავიდა. 

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

Შემქმნელები: ტაივანური კომპანია Adimmune

ტაივანურმა კომპანია Adimmune-მა 20 აგვისტოს პირველი ფაზის ცდის დაწყების ნებართვა მიიღო. მისი ვაქცინა ვირუსის გვირგვინოვანი ნაწილის ცილის რეცეპტორთან ბმის დომენის [RBD, receptor-binding domain] ნაწილს შეიცავს. 

 

კატეგორია: პირველი ფაზა 

Შემქმნელები: სიჩუანის უნივერსიტეტის დასავლეთ ჩინეთის ჰოსპიტალი

ივლისში, მედიკოსებმა სიჩუანის უნივერსიტეტის დასავლეთ ჩინეთის ჰოსპიტალიდან ჟურნალ Nature-ში კვლევა გამოაქვეყნეს, სადაც აღწერდნენ ვირუსის გვირგვინოვანი ნაწილის ცილის  რეცეპტორების ბმის დომენის საფუძველზე დამზადებულ ვაქცინას, რომელსაც თაგვების და მაიმუნების კორონავირუსისგან დაცვა შეუძლია. 24 აგვისტოს, მათ თანხმობა მიიღეს პირველი ფაზის ცდის დაწყების თაობაზე. ვაქცინის დასამზადებლად, მეცნიერები ცილის რეცეპტორზე ბმადი დომენის დიზაინს იყენებენ: რეცეპტორების ლოკაციას აკოპირებენ და მის კოდირებას ახდენენ გენში, რომელსაც შემდეგ ვირუსში ათავსებენ. Შემდეგ, ისინი მწერების უჯრედებს ამ ვირუსით აინფიცირებენ, შედეგად ეს უჯდრედები დიდი რაოდენობით მოლეკულას წარმოქმნიან.

16 ნოემბერს, ეს ჯგუფი მეორე ფაზაში გადავიდა

 

კატეგორია: მეორე ფაზა

Შემქმნელი: ამერიკული კომპანია COVAXX

Ნიუ-იურკში მომუშავე კომპანია COVAXX-მა, რომელიც United Biomedical-ის შვილობილი კომპანიაა, რამდენიმე ვირუსული ცილისგან შემდგარი ვაქცინა შექმნა. 11 სექტემბერს მათ ტაივანში პირველ ფაზის ცდა დაარეგისტრირეს. აგრეთვე შეთანხმებას მიაღწიეს ბრაზილიის მთავრობასთან, მეორე და მესამე კლინიკური გამოცდის ჩატარების თაობაზე. 

2021 წლის 6 თებერვალს ეს ვაქცინა მეორე ფაზაში გადავიდა.

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

Შემქმნელი: ტუბინგენის უნივერსიტეტი

გაზაფხულზე, გერმანიაში, ტუბინგენის უნივერსიტეტის მკვლევრებმა, ორი ვირუსული ცილის რვა ნაწილისგან შემდგარი ვაქცინა შექმნეს. ვაქცინას იმუნიტეტის მასტიმულირებელი ადიუვანტიც ერთვის თან. Სექტემბერში მათ პირველი ფაზის ცდა დაიწყეს.

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

Შემქმნელიკუბის გენეტიკური ინჟინერიისა და ბიოტექნოლოგიების ცენტრი 

კუბის გენეტიკური ინჟინერიისა და ბიოტექნოლოგიების ცენტრმა 26 ნოემბერს გამოაცხადა, რომ პირველ ფაზას იწყებდა ვაქცინისა, რომელიც ცხვირის სპრეის სახით გამოვა. ვაქცინა სახელად Mambisa ახალი კორონავირუსის გვირგვინის ცილას შეიცავს, რომლითაც ის ადამიანის უჯრედს ებმის; გარდა ამისა, ვაქცინის ეს კანდიდატი B ჰეპატიტის ცილასაც შეიცავს და სწორედ ამ მექანიზმებით "აცნობს" ამ ვირუსებს ადამიანის ორგანიზმს და ასტიმულირებს მათ წინააღმდეგ. ვაქცინები მე-19 საუკუნეში კუბის თავისუფლებისთვის მებრძოლი ქალების სახელს ატარებს. 

 

კატეგორია: პირველი ფაზა 

შემქმნელი: ფინლეის ვაქცინების ინსტიტუტი ჰავანაში, კუბაზე

ოქტომბერში, ფინლეის ვაქცინების ინსტიტუტმა კუბაზე ახალი კორონავირუსის მეორე ექსპერიმენტულ ვაქცინაზე დაიწყო კლინიკურ ცდები. ვაქცინას Sovereign 2 ჰქვია და ახალი კორონავირუსის გვირგვინოვანი ნაწილის ცილებს შეიცავს. ის შერეულია ტეტანუსის სტანდარტულ ვაქცინასთან და ასევე შეიცავს ალუმინის ჰიდროქსიდს. 

დეკემბერში ფინლეის ვაქცინების ინსტიტუტის ვაქცინა კლინიკური მეორე ფაზაში გადავიდა. 

 

კატეგორია: პირველი და მეორე ფაზა, კომბინირებული

შემქმნელები: იაპონური ფარმაცევტული გიგანტი Shionogi, ინფექციური დაავადებების ეროვნულ ინსტიტუტთან და კუიშუს უნივერსიტეტთან ერთად 

იაპონურმა ფარმაცევტულმა კომპანია Shionogi-მ 16 დეკემბერს ახალი კორონავირუსის ვაქცინის კომბინირებული: 1/2 ფაზის კვლევა დაიწყო.  ვაქცინა ახალი კორონავირუსის ცილის ბაზაზე მზადდება. 

 

კატეგორია: პირველი ფაზა? [გაურკვეველია]

Შემქმნელი: ჩრდილოეთი კორეა

18 ივლისს, ჩრდილოეთ კორეის მეცნიერებისა და ტექნოლოგიის სახელმწიფო კომისიამ საკუთარ ვებ-გვერდზე გამოაცხადა, რომ კლინიკური ცდა დაიწყეს ვაქცინისა, რომელიც კორონავირუსის გვირგვინის ცილას ეფუძნება. Რთულია დამოუკიდებლად მოიძიო, სიმართლის რა ნაწილია ამ იზოლირებული, დიქტატორული ქვეყნის განცხადებაში. კომისია აცხადებს, რომ მათ ვაქცინა ცხოველებზე გატესტეს, თუმცა არანაირი დამადასტურებელი მონაცემები არ წარმოუდგენიათ. უფრო მეტიც: მათი განცხადებით ვაქცინის ეფექტურობის ცდა სხვა ქვეყანაში უნდა მოხდეს, “რადგან ჩრდილოეთ კორეაში კოვიდ-19-ის არცერთი შემთხვევა არ დაფიქსირებულა.” ამ განცხადების სარწმუნოობაში გარე ექპერტებს ეჭვი ეპარებათ.

 

კატეგორია: პრეკლინიკური ფაზა

Შემქმნელები: ბეილორის სამედიცინო კოლეჯი და ტეხასის ბავშვთა ჰოსპიტალი

SARS-ის ეპიდემიის შემდეგ, 2002 წელს, ბეილორის მედიცინის კოლეჯის მკვლევრებმა ახალი ეპიდემიის პრევენციისთვის ვაქცინის განვითარება დაიწყეს. იმედისმომცემი  პირველი შედეგების მიუხედავად, კვლევის მხარდაჭერა შეჩერდა. Რადგან SARS-ის და კოვიდ-19-ის გამომწვევი კორონავირუსები ერთმანეთს ჰგავს, მკვლევრებმა პროექტი ტეხასის ბავშვთა ჰოსპიტალთან თანამშრომლობით განაახლეს. მათ აღმოაჩინეს, რომ კოვიდ-19-ის ვაქცინა თაგვებში ანტისხეულებს გამოყოფს. აგვისტოში ინდურმა კომპანია Biological E ამ ვაქცინის წარმოების ლიცენზია მოიპოვა, ხოლო ნოემბერში პირველი და მეორე ფაზის გაერთიანებულად ცდა დაიწყო. მათი მტკიცებით, ისინი წელიწადში მილიარდი დოზის წარმოებას შეძლებენ. კლინიკური ცდები ამ წლის ბოლოს უნდა დაიწყოს. 

 

კატეგორია:  მეორე ფაზა

შემქმნელი:  სამხრეთკორეული კომპანია SK Bioscience

სამხრეთკორეულმა ვაქცინის შემქმნელმა კომპანია SK Bioscience-მა COVID-19-ის ვაქცინა შექმნა, რომელიც შედგება ნანონაწილაკებისგან, სადაც ახალი კორონავირუსის სპაიკის ცილაა მოთავსებული. გასული წლის აგვისტოში მათ აღმოაჩინეს, რომ მათ ვაქცინას, სახელად GBP510, მაიმუნებში ძლიერი იმუნური პასუხის გამოწვევა შეუძლია. GSK-სთან თანამშრომლობის შემდეგ, მათ 1/2, კომბინირებული ფაზები თებერვალში დაიწყეს. პირველი ფაზა კი გასული წლის ნოემბერში დაიწყო. 

 

კატეგორია: პრეკლინიკური ფაზა 

Შემქმნელი: პიტსბურგის უნივერსიტეტი პენსილვანიის შტატში

ვაქცინას, რომელსაც პიტსბურგის უნივერსიტეტი ავითარებს, სახელად PittCoVacc-ს უწოდებენ. PittCoVacc კანზე დასაკრავი პლასტირია, რომელიც 400 შაქრის შემცველი პაწაწა ნემსისგან შედგება. კანზე მოთავსებისას ნემსი დნება და ამ სახით ხვდება ვაქცინა ორგანიზმში. ეს ჯგუფი კლინიკური ცდების დაწყებას 2020 წლის ბოლოს გეგმავენ. 

 

კატეგორია: პრეკლინიკური ფაზა

შემქმნელები: სხვადასხვა 

ცილაზე დაფუძნებულ Სხვა ვაქცინებს, რომლებიც პრეკლინიკურ ფაზაშია, შემდეგი კომპანიები და სამეცნიერო ჯგუფები ქმნიან: Adaptive Phage Therapeutics; AdaptVac და Bavarian Nordic; Applied Biotechnology Institute; Artes Biotech; Axon Neuroscience; BiOMVis და University of Trento; City College of New York და TechnoVax; EpiVax; GeoVax; Heat Biologics; IBio and CC-Pharming; Icosavax და University of Washington; ImmunoPrecise Antibodies; IMV; Instituto Butantan; Intravacc; IrsiCaixa; Izmir Biomedicine and Genome Center; National Autonomous University of Mexico; Navarrabiomed; NidoVax; OncoGen; Oragenics; OSE Immunotherapeutics; Osivax; PDS Biotechnology; Pontifical Catholic University of Chile; Saiba; SK Bioscience; Symvivo; University of Alberta; University of Georgia and EpiVax; University of Saskatchewan და VIDO-InterVac; University of Virginia; UNSAM-CONICET; Vaxform; Vaxil-Bio; VBI Vaccines; Verndari; VIDO-InterVac; Voltron Therapeutics; Walter Reed Army Institute of Research; Wyss Institute და Harvard University; Yisheng Biopharma.

 

 

კორონავირუსის გაუვნებელყოფილი ან დასუსტებული [ატენუირებული] ვაქცინები

ვაქცინების ეს დიზაინი გაუვნებელყოფილი ან ქიმიური ნივთიერებებით განადგურებული ახალი კორონავირუსის ფრაგმენტებისგან შედგება

 გრაფიკა © The New York Times 

 

კატეგორია: მესამე ფაზა, დამტკიცებულია შეზღუდული მოხმარებისთვის

შექმნელები: ვუჰანის ბიოლოგიური პროდუქტების ინსტიტუტი და ჩინური ფარმაცევტული, მთავრობის მფლობელობაში არსებული  კომპანია Sinopharm 

ვაქცინის სახელიBBIBP-CorV

გამოცხადებული ეფექტურობა [გამოქვეყნებული მონაცემების გარეშე]79.34%

დოზები: 2 დოზა, 3 კვირის გამოშვებით

შეყვანის გზები: ინექცია კუნთებში

ვუჰანის ბიოლოგიური პროდუქტების მწარმოებელმა ინსტიტუტმა გაუვნებელყოფილი ახალი კორონავირუსის შემცველი ვაქცინის დიზაინი განავითარა, რომლის კლინიკური გამოცდა მთავრობის მფლობელობაში არსებულმა ფარმაცევტულმა კომპანია სინოფარმამ/Sinopharm დაიწყო. პირველი და მეორე,  გაერთიანებული ფაზების კლინიკურმა კვლევებმა აჩვენა, რომ მოხალისეების ნაწილში ამ ვაქცინამ ანტისხეულები  გამოიმუშავა, ზოგს გვერდითი მოვლენებიც ჰქონდა, ცხელებისა და სხვა მოვლენების სახით. კლინიკური კვლევების მესამე ფაზა ივლისში დაიწყეს არაბთა გაერთიანებულ საემიროებშიც, მომავალ თვეს კი - პერუსა და მაროკოში. ზაფხულის განმავლობაში კი კომპანიამ განაცხადა, რომ მთავრობის ნებართვა მიიღო, რომ ეს ექსპერიმენტული ვაქცინა ასობით ათასი ადამიანისთვის შეეყვანა, ხოლო 14 სექტემბერს, არაბთა გაერთიანებული საემიეროების მთავრობამ ეს ვაქცინა საგანგებოდ დაუშვა ჯანდაცვის მუშაკებისთვის. 

30 დეკემბერს ჩინეთმა ეს ვაქცინა დაამტკიცა. 

უნგრეთი ევროკავშირის პირველი წევრი ქვეყანა გახდა, რომელმაც 2020 წლის 30 იანვარს ეს ვაქცინა ეროვნულად დაამტკიცა. 

ჩინეთის მთავრობამ ეს ვაქცინა საგანგებო დაშვებით 2020 წლის ზაფხულში დაუშვა.  მთავრობის წარმომადგენლებმა და მოქალაქეების ნაწილმა მიიღო ეს ვაქცინა.

"სინოფარმმა" კომენტარის გარეშე დატოვა არაბთა გაერთიანებული საემიროს განცადება იმასთან დაკავშირებით, რომ ამ ვაქცინის ეფექტურობა 86 პროცენტი იყო, რომელიც განსხვავებული იყო ჩინეთის მიერ გამოცხადებული მონაცემისგან. როდესაც კომპანიის წარმომადგენელს ჰკითხეს ამ საკითხზე მოსაზრება, მან განაცხადა, რომ ორივე მონაცემი "რეალური და ვალიდური იყო." მისი თქმით, განსხვავება გამოწვეული იყო იმით, რომ კლინიკური კვლევები სხვადასხვა დიზაინით ჩატარდა და მონაცემები არ იყო შედარებადი. 

2021 წლის თებერვალში, როდესაც ახალი კორონავირუსის სხვადასხვა მუტაციები გამოჩნდა, ჩინელმა მეცნიერებმა ეს ვაქცინა ერთ-ერთი მუტაციის წინააღმდეგაც გასინჯეს, რომელის სახელია B.1.351, რომელიც სამხრეთ აფრიკაში გამოჩნდა და გახდა დომინანტური.  

მათი თქმით, ამ ვარიანტის მიმართ ვაქცინა შედარებით სუსტი იყო, ვიდრე სხვა ვარიანტების წინააღმდეგ. ამ კვლევას peer review არ გაუვლია და მხოლოდ პრე-პრინტების სამედიცინო პლატფორმა bioRxiv-ზე გამოქვეყნდა.

 

კატეგორია: მესამე ფაზა, დამტკიცებულია შეზღუდული მოხმარებისთვის

შემქმნელები: ჩინური კომპანია სინოფარმი და პეკინის ბიოლოგიური პროდუქტების ინსტიტუტი 

ჩინურმა კომპანია სინოფარმმა გაუვნებელყოფილი ახალი კორონავირუსის მეორე ვაქცინის კლინიკური გამოცდაც დაიწყო, რომლის დიზაინი პეკინის ბიოლოგიური პროდუქტების ინსტიტუტმა შექმნა. ჩინეთში ადრეული კლინიკური კვლევების დასრულების შემდეგ, მათ მესამე ფაზა არაბთა გაერთიანებულ საემიეროებსა და არგენტინაში დაიწყეს.  კომპანიამ მოგვიანებით განაცხადა, რომ მთავრობისგან ასობით ათასი ადამიანისთვის ორი ექსპერიმენტული ვაქცინის შეყვანის ნებართვა მიიღო. 14 სექტემბერს არაბთა გაერთიანებულმა საემიროებმა ეს ვაქცინაც საგანგებოდ დაუშვა, სამედიცინო პერსონალისთვის, იქამდე, ვიდრე სინოფარმა გამოაქვეყნებდა საკუთარ მონაცემებს იმასთან დაკავშირებით, რომ ეს ვაქცინა უსაფრთხო და ეფექტურია.  

 

კატეგორია:  დაშვებულია გარკვეული პირობებით

Შემქმნელი: ჩინური კომპანია Sinovac

კერძო ჩინურმა კომპანია Sinovac Biotech-მა დაიწყო გაუვნებელყოფილი ვაქცინის, სახელწოდებით CoronaVac-ის გამოცდა. ივნისში კომპანიამ გამოაცხადა, რომ პირველი და მეორე ფაზის კლინიკური ცდისას 743 მოხალისიდან არცერთს არ აღმოაჩნდა მწვავე გვერდითი მოვლენა, იმუნურმა სისტემამ კი ვაქცინაზე რეაგირება მოახდინა. ამის შემდეგ, ივლისში, Sinovac -მა მესამე ფაზის კლინიკური ცდა დაიწყო ბრაზილიაში, შემდეგ კი ინდონეზიასა და თურქეთშიც. 16 სექტებერს მათ ბავშვებისთვის განკუთვნილი ვაქცინის კლინიკური ცდის პირველი და მეორე ფაზა დაარეგისტრირეს. 

Საინფორმაციო საგენტო Reuters-ის ცნობით, ივლისში, ჩინეთის მთავრობამ Sinovac-ს საგანგებო ნებართვა მისცა ვაქცინის შეზღუდული გამოყენებისთვის. ამასობაში, Sinovac ვაქცინის საწარმოებლად ემზადება და ინდონეზიასთან მიაღწია შეთანხმებას 2021 წლის მარტისთვის 40 მილიონი დოზა ვაქცინის მიწოდების შესახებ. Სექტემბერში Sinovac-ის აღმასრულებელმა დირექტორმა, ინ ვიდონგმა, განაცხადა, რომ კომპანია ვაქცინის მსოფლიოს მასშტაბით, მათ შორის აშშ-ში, დისტრიბუციას 2021 წლის დასაწყისში გეგმავს. 

13 იანვარს გამოცხადდა, რომ ბრაზილიურ კვლევაში ამ ვაქცინამ მხოლოდ 50%-ზე ოდნავ მეტი ეფექტურობა აჩვენა. 

6 თებერვალს ჩინეთმა ეს ვაქცინას, გარკვეული პირობებით, დაუშვა.

 

კატეგორია: მეორე ფაზა

Შემქმნელები: ჩინეთის სამედიცინო მეცნიერებათა აკადემიის მედიცინის ბიოლოგიის ინსტიტუტი 

მკვლევრებმა ჩინეთის სამედიცინო მეცნიერებათა აკადემიის მედიცინის ბიოლოგიის ინსტიტუტში [ამ ინსტიტუტმა ადრე პოლიოსა და A ჰეპატიტის საწინააღმდეგო ვაქცინა შექმნა], ივნისში გაუვნებელყოფილი, ანუ ატენუირებული ვირუსის ვაქცინის კლინიკური ცდის მეორე ფაზა დაიწყეს.

 

კატეგორია: მესამე ფაზა, საგანგებო დაშვება ინდოეთში

Შემქმნელები: ინდური კომპანია Bharat Biotech, ინდოეთის სამედიცინო კვლევის საბჭო და ინდოეთის ვირუსოლოგიის ეროვნული ინსტიტუტი

ინდურმა კომპანია Bharat Biotech-მა,  ინდოეთის სამედიცინო კვლევის საბჭოსა და ინდოეთის ვირუსოლოგიის ეროვნული ინსტიტუტთან თანამშრომლობით, შექმნა ვაქცინა სახელწოდებით Covaxin, რომელიც კორონავირუსის გაუვნებელყოფილი ფორმაა. Მაიმუნებსა და ზაზუნებზე ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ ვაქცინას ინფექციისგან დაცვა შეუძლია. ივლისში კლინიკური ცდების დაწყებისას, გავრცელდა ცნობა, რომ ვაქცინა 15 აგვისტოსთვის იქნებოდა მზად. Bharat Biotech-ის აღმასრულებელი დირექტორის განცხადებით კი, ვაქცინა 2021 წლის დასაწყისამდე მზად არ იქნება. 23 ოქტომბერს კომპანიამ გამოაცხადა, რომ მესამე ფაზას იწყებენ. 

3 იანვარს ეს ვაქცინა ინდოეთმა ეროვნულად, საგანგებო რეჟიმში, დაამტკიცა. 

 

კატეგორია: მესამე ფაზა

Შემქმნელები: ყაზახეთის ბიოლოგიური უსაფრთხოების პრობლემების კვლევის ინსტიტუტი

ზაფხულში ყაზახეთმა კორონავირუსის გაუვნებელყოფილი ფორმით შექმნილი ვაქცინის კვლევა დაიწყო. 20 აგვისტოს ქვეყნის ბიოლოგიური უსაფრხოების პრობლემების კვლევის ინსტიტუტმა დაარეგისტრირა პირველი ფაზის კვლევა ვაქცინაზე, სახელწოდებით QazCovid. 

19 დეკემბერს, Kazinform-ის ცნობით, მეორე ფაზა დამთავრდა, რომელმაც აჩვენა, რომ ვაქცინა უაფრთხოა და იმედისმომცემი იმუნური პასუხი გამოიწვია. 

27 დეკემბერს ეს ვაქცინა მესამე ფაზაში გადავიდა. 

 

კატეგორია: პირველი და მეორე ფაზა ერთად, კომბინირებული, საგანგებოდ დამტკიცებულია რუსეთში

შემქმნელი: რუსეთის სამეცნიერო აკადემიის მიხეილ ჩუმაკოვის სახელობის ცენტრი

14 ოქტომბერს რუსეთის სამეცნიერო აკადემიის მიხეილ ჩუმაკოვის სახელობის ცენტრმა გამოაქვეყნა ინფორმაცია, რომ 19 ოქტომბერს რუსეთის ქალაქ კიროვსა და სანქტ-პეტერბურგში ახალი ვაქცინის კლინიკური ცდა დაიწყებოდა. ცენტრის ინფორმაციით, ისინი პირველ ფაზას მომავალ თვეში მორჩებიან. 

20 თებერვალს რუსეთმა ეს ვაქცინა ეროვნულ დონეზე საგანგებოდ დაამტკიცა, მიუხედავად იმისა, რომ ჩუმაკოვის ცენტრის ვაქცინას მესამე ფაზა ჯერ არ გაუვლია. 

 

კატეგორია: მეორე ფაზა

შემქმნელი: ჩინური კომპანია Shenzhen Kangtai Biological Products

ჩინური კომპანია Shenzhen Kangtai Biological Products B ჰეპატიტისა და წითელის ვაქცინებსაც ამზადებს. აგვისტოში ამერიკულმა კომპანია ასტრაზენეკამ მიაღწია მათთან შეთანხმებას, რომ ჩინეთს მათი mRNA ვაქცინით მოამარაგებს.  ოქტომბერში Shenzen Kangtai-მ პირველი ფაზა წამოიწყო, სადაც 180 ადამიანი იღებს მონაწილეობას. ეს ვაქცინა კი ახალი კორონავირუსის ინექტივირებულ ვირუსს იყენებს ბაზისად. 

თებერვალში ამ კომპანიამ რეესტრში მეორე ფაზა მიუთითა ა.შ.შ. კლინიკური კვლევების რეესტრს. კომპანიიის თქმით, მასში 1 000 ადამიანი იღებდა მონაწილეობას და ის თვის ბოლოს უნდა დამთავრდეს. 

 

კატეგორია: მეორე ფაზა

შემქმნელი: ერცის უნივერსიტეტი თურქეთში 

5 ნოემბერს ერცის უნივერსიტეტმა თურქეთში გამოაცხადარომ უკვე დაიწყო ინექტივირებული კორონავირუსის ვაქცინის შეყვანა მოხალისეებში. ეს პირველი კლინიკური კვლევაა თურქეთში, რომლის ფარგლებშიც ახალი კორონავირუსის ვაქცინის კანდიდატი იცდება. 

თურქული გამოცემა Daily Sabah-ს ინფორმაციით, 21 იანვარს ამ ვაქცინის გამოცდის მეორე ფაზა დაიწყო.

 

კატეგორია: პირველი ფაზა

შემქმნელი: ამერიკული კომპანია Codagenix

ნიუ-იორკში მომუშავე კომპანია Codagenix-მა ინექტივირებული ვირუსების ბაზაზე ახალი ვაქცინა შექმნა, თუმცა, ოდნავ სხვა გზით: ისინი ვირუსებს თავად ქმნიან. მკვლევრები ვირუსების გენომებს ხელახლა "დაწერენ," მათ შორის, ერთი ვირუსის ასობით მუტაციის გათვალისწინებით. შემდეგ რიბონუკლეინის მჟავის მოლეკულებს შექმნიან, რომლებიც გადაწერილ გენების კოდირებას მოახდენენ. სპეციალურ მასპინძელ უჯრედებში, მოლებულები სრულფასოვან ვირუსს შექმნიან. მრავალრიცხოვანი მუტაციის წყალობით, ვაქცინებში შემავალი ვირუსები კვლევის მოხალისეებს არ დააავადებენ COVID-19-ით.  ცხოველებში წარმატებული ექსპერიმენტის შემდეგ, ამ ვაქცინის კვლევის პირველი ფაზა 6 ნოემბერს დარეგისტრირდა.  

Სხვა გაუვნებელყოფილი ან დასუსტებული კორონავირუსის ვაქცინები, რომლებიც აქტიურ პრეკლინიკურ ფაზაშია, არის შემდეგი შემქმნელებისგან: Valneva; Vivaldi Biosciences; Washington University; Western University.

 

დანიშნულებაშეცვლილი ვაქცინები

ეს ის ვაქცინებია, რომლებიც წარსულში სხვა დაავადებების პრევენციისთვის გამოიყენებოდა, თუმცა, შესაძლოა, კოვიდ-19-სთვისაც იყონ ეფექტურნი

 

კატეგორია: მესამე ფაზა

Შემქმნელები: ავსტრალიის მერდოკის ბავშვთა კვლევითი ინსტიტუტი

1900-იან წლებში ვაქცინა, სახელწოდებით Bacillus Calmette-Guerin, BCG ტუბერკულოზის საწინააღმდეგოდ შეიქმნა. ამჟამად, ავსტრალიის მერდოკის ბავშვთა კვლევითი ინსტიტუტი, კლინიკური ცდის მესამე ფაზაშია ვაქცინისა, სახელწოდებით BRACE. Მკვლევრები ცდილობენ გაიგონ, რამდენად შუეძლია ამ ვაქცინას კორონავირუსისგან ადამიანის დაცვა. 

 
Სხვა დანიშნულებაშეცვლილი ვაქცინები, რომლებიც კლინიკური ცდების სხვადასხვა ფაზაშია, შემდეგი შემქმნელებისგანაა: the Bandim Health Project; Crown Coronation (Washington University and partner universities); Hôpitaux de Paris; Louisiana State University Health Sciences Center New Orleans; the BADAS Study (Texas A&M University, Baylor College of Medicine, M.D. Anderson Cancer Center and Cedars-Sinai Medical Center).
 
 

 მონაცემების წყაროა ნიუ იორკ თაიმზის ვაქცინების ტრეკერი, რომლის ავტორები არიან: ჯონათან კორუმი, სიუ ლი-ვი და კარლ ციმერი, კონტრიბუტორები კი - დენის გრეიდი, ენდრიუ კრამერი, ჰარი კუმარი, ჩაო ლი და კარლოს ტეჯადა

♦ "ნიუ იორკ თაიმზის" წყაროებია: ჯანმრთელობის დაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია [WHO], ამერიკის ალერგიისა და ინფექციური დაავადებების ეროვნული ინსტიტუტი [NAIAD], ბიოტექნოლოგიების საინფორმაციო ეროვნული ცენტრი [NCBI], სამეცნიერო სამედიცინო ჟურნალი New England Journal of Medicine [NEJM], საერთაშორისო მედია და სხვადასხვა ქვეყნის ეროვნული სამედიცინო მარეგულირებლები.  

მონაცემები და ინფორმაცია განახლებადია, შესაბამისი ახალი ამბების კვალდაკვალ. ინფორმაცია ბოლოს 2021 წლის 22 ივნისს განახლდა. 

♦ მასალა მოამზადა თაკო ფარადაშვილმა. თაკო კომუნიკაციის მენეჯერია ჰოლანდიურ სამედიცინო პროფილის კომპანიაში Bambi Medical. მანამდე, მუშაობდა ჟურნალისტად საზოგადოებრივი მაუწყებლის რადიოში, ჟურნალ „ლიბერალში“ და media.ge-ში. პერიოდულად თარგმნიდა ამერიკულ გაზეთ The New York Times-ის სტატიებს გაზეთ „24-საათისთვის.“ თაკოს ფლობს ორ სამაგისტრო ხარისხს მედიისა და კომუნიკაციების მენეჯმენტის და მედიისა და ხელოვნების კვლევის პროგრამებში. "ლინკდინის" პროფილი - Tamar Pharadashvili 

მედიაპორტალი © CACTUS-MEDIA.GE

"კაქტუსი" საქართველოსა და მსოფლიოში მიმდინარე ჯანდაცვის, გარემოს დაცვისა, მეცნიერებისა და კულტურის შესახებ მოგიყვებათ.

ვრცლად >>