დღეს COVID-19 პანდემიის დაწყებიდან ორი წელი გავიდა: 2020 წლის 11 მარტს მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის გენერალურმა დირექტორმა, ტედროს ადჰანომ ღებრეისუსმა, COVID-19-ის პანდემია გამოაცხადა.  

ვაქცინაცია

2020 წლის 12 დეკემბერს, პანდემიის გამოცხადებიდან 9 თვის შემდეგ, ამერიკის წამლისა და სურსათის ადმინიტრაციამ [F.D.A.] Pfizer-ისა და BioNTech-ის COVID-19 ვაქცინა საგანგებო რეჟიმში დაუშვა 16 წლის ასაკისა და ზემოთ მოქალაქეებისთვის. 

COVID-19 ვაქცინებით იმუნიზაცია საქართველოში გასული წლის 15 მარტს, პირველი ვაქცინის დამტკიცებიდან 3 თვის შემდეგ, დაიწყო. 

პანდემიის გამოცხადებიდან ორი წლის თავზე, საქართველოში ორივე დოზით აცრილია მოსახლეობის მხოლოდ 34 %. საქართველოს მმართველი მთავრობა ჩამორჩება დასახულ სამიზნეს, რომელიც გასულ წელს დაამტკიცდა: ვაქცინაციის ეროვნული გეგმის მიხედვით,საქართველოში გასული წლის ბოლოს ზრდასრული მოსახლეობის 60% უნდა ყოფილიყო აცრილი.

მონაცემების პლატფორმა Our World in Data-ს თანახმად, მსოფლიო მოსახლეობის 63.4%-ს აქვს მიღებული სულ მცირე ერთი დოზა COVID-19 ვაქცინა, მაგრამ დაბალი შემოსავლების მქონე ქვეყნების მხოლოდ 13.7% არის ვაქცინირებული, ამავე რეჟიმით. 

ამერიკული გამოცემა “ნიუ იორკ თაიმზის” მონაცემებით, ვაქცინაციის გლობალური გადანაწილება კონტინენტების მიხედვით არათანაბარი და უთანასწოროა.

გარდაცვალება

უახლოესი მონაცემებით, გლობალურად COVID-19-ით 6 მილიონზე მეტი ადამიანი გარდაიცვალა.

საქართველოში ამ ინფექციით 16 485 ადამიანი გარდაიცვალა, ლეტალობის მაჩვენებელი კი 1.01%-ია. 

გადაღვრილი ვაქცინები

2021 წლის 15 მარტიდან 2022 წლის 7 თებერვლის ჩათვლით, საქართველოში სულ 30 717 დოზა ვაქცინა გადაიღვარა. გადაღვრილი ვაქცინების უმეტესობა კომპანია "პფაიზერის" წარმოებულია. 

ვაქცინა მაშინ იღვრება, როდესაც ფლაკონი იხსნება, მაგრამ კონკრეტულ სამედიცინო დაწესებულებაში საკმარისი რაოდენობის მსურველების არარსებობის გამო, ვაქცინების ნაწილი უკვე აღარ არის ვარგისი, ტემპერატურული რეჟიმის დარღვევის გამო. 

COVID-19 ვაქცინების ვადა საქართველოში

მონაცემების მიხედვით, რომელიც “კაქტუსს” საქართველოს დაავადებათა კონტროლისა და საზ. ჯანმრთელობის ეროვნულმა ცენტრმა [N.C.D.C.] მიაწოდა, საქართველოში აქამდე დარჩენილი 2 041 846 დოზა COVID-19 ვაქცინიდან ნაწილს ვადა მიმდინარე წლის მარტში გასდის, ნაწილს კი - მომავალი ორი წლის განმავლობაში.  

ამერიკულ-გერმანული კომპანიების - “პფაიზერ-ბიონტექის” წარმოებული ვაქცინებიდან დარჩენილია 424 140 დოზა ვაქცინა და მათ ვარგისიანობის ვადა მიმდინარე წლის 31 მარტს გასდით. მოქმედების ვადა თვით მარეგულირებელმა გადასწია, ფლაკონზე მითითებული ვადიდან სამი თვის განმავლობაში. 

ჩინური კომპანია “სინოვაკის” წარმოებული ვაქცინებიდან დარჩენილია  810 443 დოზა, რომელთაც მოქმედების ვადა 2024 წლის ივნისის თვის სხვადასხვა რიცხვში ეწურებათ. 

მეორე ჩინური კომპანია “სინოფარმის” წარმოებული ვაქცინებიდან დარჩენილია  807 263 დოზა, რომელთაც ვარგისიანობის ვადა მომავალი წლის აგვისტოს ეწურებათ.

ბრიტანულ-შვედური კომპანია “ასტრაზენეკას” ვაქცინა ცენტრის მოწოდებულ მონაცემებში არ არის.

გარდაცვალების მაჩველებლები COVID-19 კლინიკებში

მონაცემებიდან გამომდინარე, რომელიც საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ “კაქტუსს” მიმდინარე წლის 3 თებერვალს მიაწოდა, საქართველოში COVID-19 კლინიკებში სიკვდილიანობის მაჩვენებელი მაღალი და კლინიკების მიხედვით ერთმანეთისგან მკვეთრად განსხვავებულია. 

საქართველოში  COVID-19 კლინიკებში სიკვდილიანობაზე იქამდე ჯანმრთელობის დაცვის სამინისტროს მონაცემები არ გამოუქვეყნებია. მსგავსი მონაცემები ან ანგარიში არც COVID-19-ის მართვის კლინიკურ ჯგუფს გამოუცია, პანდემიის დაწყებიდან თითქმის ორი წლის გასვლის შემდეგაც კი. 

“კაქტუსისთვის” მიწოდებული ეს ინფორმაცია პირველია ამ მიმართულებით, თუმცა, არასრულია და მდგომარეობის უკეთ გასაგებად, ბევრი პირველადი თუ დამხმარე მონაცემის თუ ცვლადის დამატებას საჭიროებს.

კლინიკური მართვა

საქართველოს 2020 წლის 16 მარტიდან ჰყავს COVID-19 მართვის კლინიკური ჯგუფი, რომლისხელმძღვანელია პროფესორი, ინფექციონისტი თენგიზ ცერცვაძე. დაარსებიდან დღიდან ამ ჯგუფს არც ერთი ანგარიში არ გამოუქვეყნებია იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორ მიმდინარეობს COVID-19-ის კლინიკური მართვა საქართველოში.

თენგიზ ცერცვაძის თქმით, გარდაცვალების ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი პაციენტების დაგვიანებული მიმართვიანობაა კლინიკებში. მისი თქმით, როდესაც პაციენტი კლინიკაში ხვდება, მისი მდგომარეობა უკვე იმდენად არის დამძიმებული, რომ არსებული მწირი რესურსებით მისი გადარჩენა შეუძლებელი ხდება. თუკი ეს მოსაზრება მონაცემებით [და]მტკიცდება, დგას შემდეგი საკითხი: როგორ მართავდა საშუალო სიმძიმისპაციენტს ჯანდაცვის შუა რგოლი - ოჯახის ექიმი და რატომ არ გადაამისამართა მან პაციენტი უფრო სწრაფადჰოსპიტალში? 

რემდევისირი F.D.A.-ს მიერ დამტკიცებული პირველი ანტივირუსული მედიკამენტია, რომელიც COVID-19-ისსამართავად გასული წლის 23 ოქტომბერს დაამტკიცა. რემდესივირის დამტკიცების დღეს ამერიკისშეერთებული შტატების ალერგიისა და ინფექციური დაავადებების ინსტიტუტის დირექტორი, ენტონი ფაუჩი, ამბობდა, რომ რემდესივირი არაა “გარღვევა” [“knock-out” medicine] კოვიდის მკურნალობაში, მაგრამ მასშეუძლია გარკვეული როლის შესრულება ვირუსის შეჩერებაში და დამტკიცდა იმიტომ, რომ უკეთესიალტერნატივა მაშინ არ არსებობდა. ფაუჩის მოსაზრება მოგვიანებით არაერთი კვლევით გამტკიცდა დაW.H.O. ამჟამად რემდესივირს კოვიდის მკურნალობისთვის რეკომენდაციას არ უწევს, რომელიცორგანიზაციის “სოლიდარული კლინიკური კვლევის” შედეგია. 

საქართველოში რემდესივირი სწორედ მაშინ შემოიტანეს, რომ მსოფლიო მასზე დიდ იმედებს არ ამყარებდა. 2020 წლის 30 ნოემბრის განკარგულებით, საქართველოს მთავრობამ ახალი კორონავირუსის სამკურნალოანტივირუსულ საშუალება "რემდევირის" შესყიდვისთვის 104 000 აშშ დოლარი [344 396 ლარი] გამოყო. 

ტოცილიზუმაბი, ბრენდდასახელებით “აქტემრა”, ამერიკის სურსათისა და წამლის ადმინისტრაციამ [F.D.A.] საგანგებო რეჟიმში 2021 წლის 24 ივნისს დაუშვა COVID-19-ის ინფექციის მქონე ჰოსპიტალიზებულიზრდასრული და პედიატრიული პაციენტებისთვის. გასული წლის ივნისში კოვიდის მართვის კლინიკურიჯგუფის მართვის ხელძმღვანელი, თენგიზ ცერცვაძე, ექიმებს აქტიურად მოიწოდებდა მისი გამოყენებისკენ, თუმცა, მაშინაც და ახლაც მისი მწვავე დეფიციტი იყო.

გარდა დეფიციტისა, ექიმებს არ ჰქონდათ COVID-19-ის კონტექსტში მისი გამოყენების გამოცდილება: ტოცილიზუმაბი საკმაოდ რთულად დასანიშნი მედიკამენტია და რეგიონული კლინიკების 12-მაწარმომადგენელმა, მათ შორის ექიმებმა და კლინიკების დირექტორებმა, სამედიცინო პლატფორმა “კაქტუსს”უთხრეს, რომ თავს იკავებდნენ ამ მედიკამენტის გამოყენებისგან: პრაქტიკულად, არც ნიშნავდნენ. 

ჟანგბადი COVID-19 კლინიკებში: მიმდინარე წლის 31 აგვისტოს ჯანდაცვის მინისტრის მოადგილე, თამარგაბუნია, აცხადებდა, რომ “ჟანგბადის მოწოდებისა და მოხმარების ინტენსივობა არის ძალიანგაზრდილი. მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად ეკონომიკის სამინისტრო მუშაობს და სხვადასხვაქვეყნიდან ხდება ჟანგბადის იმპორტი.” შემდეგ არსად დაზუსტებულა, რომელ კლინიკებში იყო ჟანგბადისმაღალი მოთხოვნა, სად დაკმაყოფილდა ეს მოთხოვნა, სად - ვერა და ემსხვერპლა თუ არა რომელიმეპაციენტის/პაცენტების სიცოცხლე ჟანგადის არარსებობას/უკმარისობას. 

გამოცდილების გაზიარება: ჯერ კიდევ მაშინ, როდესაც COVID-19 ახალი ინფექცია იყო და მსოფლიოს არჰქონდა მისი მართვის გამოცდილება, იტალიელი და ჩინელი ექიმები განუწყვეტლივ აქვეყნედნენ სტატიებსარარეცენზირებად სამედიცინო პლატროფმებზე - medRxiv-სა და bioRxiv-ში და მთელ მსოფლიოს უზიარებდნენ საკუთარ გამოცდილებას. მოგვიანებით ეს გამოცდილებები COVID-19-ის მართვის პროტოკოლების შემადგენელი ნაწილი გახდა. 

ქართველ ექიმებს კი ქვეყანაში კლინიკური მართვის თავისებურებების გაზიარების შანსი ორი წლის შემდეგაც არ გამოუყენებიათ: არც მსოფლიოს და არც საკუთარი მოქალაქეების წინაშე, რომლებიც საკუთარი გადასახადებიდან სრულად აფინანსებენ COVID-19 პაციენტების მკურნალობას საქართველოში. 

სხვა ადაპტირებული მონაცემები არქივიდან: 

♦  COVID-19-თან დაკავშირებული კლინიკური კვლევები საქართველოში

♦  ახალი კორონავირუსის ვაქცინების ცნობარი

♦  ახალი კორონავირუსის სამკურნალო საშუალებების ცნობარი

♦  როგორ მთავრდება პანდემიები