COVID-19-ის პანდემია ერთ-ერთი ყველაზე დიდი გამოწვევა, რაც კი თანამედროვე მედიცინას ოდესმე შეჰქმნია. ექიმები და მეცნიერები ცდილობენ იპოვონ მკურნალობის მეთოდები და მედიკამენტები, რომლებსაც შეუძლიათ ინფიცირებულების სიცოცხლის გადარჩენა და დაავადების თავიდან აცილებაც კი.

ქვემოთ გაგაცნობთ ინფორმაციას იმ 25  მედიკამენტის შესახებ, რომლებმაც ყველაზე მეტი ყურადღება დაიმსახურეს COVID-19 ინფექციის მართვის კონტექსტში. მათი ნაწილის ეფექტურობას ზურგს უმაგრებს გარკვეული დონის მონაცემები, მაგრამ უმეტესობა ადრეული კვლევის ეტაპზეა. მოცემულია ინფორმაცია ისეთ მედიკამენტებზეც, რომლებზეც საკმარისი მტკიცებულებები არ არსებობს და მათი მიღება სარისკოა ჯანმრთელობისთვის. 

COVID-19-ის სამკურნალო უნივერსალური ეფექტური საშუალება ჯერ-ჯერობით არ არსებობს. მხოლოდ ერთი მედიკამენტი - რემდესივირი - არის სრულად დამტკიცებული [approved] ამერიკის სურსათისა და წამლის ადმინისტრაციის - F.D.A.-ის მიერ, მაგრამ კვლევები აჩვენებს, რომ რემდესივირს მხოლოდ მოკრძალებული სარგებლის მოტანა შეუძლია COVID-19 პაციენტისთვის. 

F.D.A.-მ სხვა მედიკამენტებიც დაამტკიცა გადაუდებელი რეჟიმით [Emergency Use Authorization, EUA], რომელთა ეფექტურობა ჯერ კიდევ არ არის დადასტურებული ფართომასშტაბიანი რანდომიზებული კლინიკური კვლევების შედეგებით. მეცნიერები ასევე სწავლობენ სხვა შესაძლო სამკურნალო საშუალებების ფართო სპექტრს, მაგრამ მათი უმრავლესობა ჯერ კიდევ კვლევის ადრეულ ეტაპზეა.

მედიკამენტის მუშაობის მექანიზმი: 

ვირუსის დაბლოკვა

ანტივირუსულ მედიკამენტებს ადამიანის ორგანიზმში ისეთი ვირუსების გამრავლების შეჩერება შეუძლიათ, როგორებიცაა HIV და C ჰეპატიტი. მეცნიერები ეძებენ ანტივირუსულ საშუალებებს, რომლებიც ახალი კორონავირუსის წინააღმდეგ მუშაობენ.  

რემდესივირი

ფართოდ გამოყენებული F.D.A.-ს დამტკიცებული არსებობს მონაცემები სინჯარაში, ცხოველებსა და ადამიანებში ჩატარებული კლინიკური კვლევებიდან 

Remdesivir, რომელიც კომპანია Gilead Sciences-ის მიერ არის წარმოებული და იყიდება ბრენდდასახელებით Veklury, პირველი და ჯერ-ჯერობით ერთადერთი პრეპარატია, რომელმაც აშშ სამედიცინო მარეგულირებელ F.D.A.-სგან სრული მხარდაჭერა აქვს Covid-19-ის მკურნალობისთვის. მოლეკულა ახალ ვირუსულ გენებში შედის და ვირუსს გამრავლების საშუალებას არ აძლევს. 

Remdesivir-ის, როგორც ანტივირუსული მედიკამენტის, გამოცდა Ebola-სა და C ჰეპატიტის წინააღმდეგ დაიწყო, მაგრამ კარგი შედეგები არ აჩვენა. მას შემდეგ, რაც Covid-19 პანდემია გაჩნდა, მკვლევარებმა აღმოაჩინეს, რომ მას შეუძლია კორონავირუსის ადამიანის უჯრედებში გამრავლების შეჩერება. შემდეგ დაიწყო დიდი კლინიკური კვლევა, რომელმაც დაადგინა, რომ პრეპარატმა Covid-19-ით ჰოსპიტალიზებული ადამიანების გამოჯანმრთელების დრო 15-დან 11 დღემდე შეამცირა.

F.D.A. ამ მონაცემებს გასული წლის მაისში გამოეხმაურა, რემდესივირის გამოყენებაზე საგანგებო ნებართვა გასცა მხოლოდ კრიტიკულად დაავადებული პაციენტებისთვის, რომლებსაც დამატებითი ჟანგბადი სჭირდებათ. მიმდინარე წლის აგვისტოში F.D.A.-მ გააფართოვა დამტკიცების რეჟიმი კიდევ ერთი კვლევის შემდეგ, რომლის თანახმადაც Covid-19-ის მსუბუქი ფორმების მქონე პაციენტებმა ნაკლებად იხეირეს რემდესივირის ხუთდღიანი მკურნალობის კურსიდან. შესწორებული რეჟიმით რემდესირივი დაშვებულია ყველა ტიპის ჰოსპიტალიზებულ Covid-19 პაციენტისთვის, სიმძიმის მიუხედავად. ამ გადაწყვეტილებას საკმარისი მონაცემები არ უმაგრებს ზურგს და ზოგი სპეციალისტის კრიტიკაც დაიმსახურა.  

როდესაც ამერიკის შეერთებული შტატების ყოფილი პრეზიდენტი, დონალდ ტრამპი, გასული წლის ოქტომბერში Covid-19-ით დაავადდა, მან რემდესივირის ხუთდღიანი კურსი მიიღო. F.D.A.- მ პრეპარატზე სრული დაშვება მალევე გასცა, - 22 ოქტომბერს, და მისი გამოიყენება ამჟამად 12 წლიდან ზემოთ პაციენტებში არის შესაძლებელი. 

მიუხედავად ამისა, ბევრი ექსპერტი სკეპტიკურად განწყობილი რჩება რემდესივირის მიმართ. ისინი აღნიშნავენ, რომ მაგალითად, არ არსებობს სტატისტიკურად მნიშვნელოვანი მტკიცებულება, რომ რემდესივირი რეალურად იცავს პაციენტს Covid-19-სგან გარდაცვალებისგან. 19 ნოემბერს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ რემდესივირის გამოყენებაზე უარყოფითი რეკომენდაცია გასცა. გლობალური რენდომიზებული კლინიკური კვლევის ფარგლებში აღმოჩენილი შედეგებიდან გამომდინარე, WHO-ში დაასკვნეს, რომ რემდესივირს ან თითქმის არ აქვს დადებითი გავლენა, ან უმნიშვნელო დადებითი ზემოქმედება აქვს Covid-19-ით ჰოსპიტალიზებულ პაციენტებზე.

ამერიკის შეერთებულ შტატებში ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის უარყოფით რეკომენდაციას ამ პრეპარატის გამოყენება არ შეუფერხებია. იანვრის პრეზენტაციაზე “გილეადის” აღმასრულებელმა დირექტორმა დენიელ ო'დეიმ განაცხადა, რომ Covid-19-ის გამო ჰოსპიტალიზებული ყოველი ორი ამერიკელიდან ერთი იღებდა რემდესივირს. მხოლოდ 2020 წელს “გილეადმა”, რემდესივირის წყალობით, 2.8 მილიარდი აშშ დოლარი გამოიმუშავა. ამერიკის შეერთებულ შტატებში რემდესივირის ხუთდღიანი კურსი 3,120 აშშ დოლარი ღირს.

12 აპრილს “გილეადმა” განაცხადა, რომ შეაჩერებს რემდესივირის მე-3 ფაზის კლინიკურ კვლევას მაღალი რისკის მქონე, არაჰოსპიტალიზებულ Covid-19 პაციენტებში. ეს იმიტომ, რომ “გილეადი” ვერ ხედავს მრავალდღიანი მკურნალობის სქემის შემუშავების აუცილებლობას ამ სეგმენტის პაციენტებში.

ინფორმაცია 23 აგვისტოს განახლდა

მოლნუპირავირი / Molnupiravir

საიმედო მონაცემები  მონაცემები სინჯარებიდან,  ცხოველებსა და ადამიანებში 

მოლნუპირავირი [ასევე ცნობილი, როგორც MK-4482 და უფრო ადრე, როგორც EIDD-2801] ანტივირუსული მედიკამენტია, რომელიც თავის დროზე ვირუს ინფლუენზასთან საბრძოლველად შეიქმნა. ფარმაცევტული კომპანიები -  Merck და Ridgeback თანამშრომლობენ, რომ ერთად გამოსცადონ მოლნუპირავირის ეფექტურობა ახალი კორონავირუსის წინააღმდეგ. რემდესივირისგან განსხვავებით, რომელსაც პაციენტს ვენაში უსხამენ, მოლნუპირავირი აბის სახით მიიღება. ამ თვალსაზრისით, ის უფრო მარტივი მოსახმარია დაავადების პროგრესირების შესაჩერებლად.

კვლევის ადრეულ ეტაპებზე, როდესაც ეს მედიკამენტი ადამიანის ფილტვების უჯრედებსა და ცხოველებზე იცდებოდა, მოლნუპირავირმა საიმედო მონაცემები მოაგროვა ახალი კორონავირუსის წინააღმდეგ ბრძოლის თვალსაზრისით. 2020 წლის ოქტომბერში კომპანიებმა კლინიკური კვლევების ⅔ გაერთიანებული ფაზა დაიწყეს, რათა ენახათ, ამცირებდა თუ არა მოლნუპირავირი სიკვდილიანობას და აჩქარებდა თუ არა გამოჯანმრთელებას COVID-19 პაციენტებში. 

აპრილში Merck-მა და Ridgeback-მა განაცხადეს, რომ ისინი წყვეტდნენ კლინიკურ კვლევას მოლნუპირავირზე, ვინაიდან წინასწარი მონაცემები საიმედო არ ჩანდა. 2021 წლის ოქტომბერში კი კომპანიებმა გამოაცხადეს, რომ მაღალი რისკების მქონე პაციენტებში ამ მედიკამენტმა საიმედო შედეგები აჩვენა.  მოლნუპირავირმა პაციენტების ჰოსპიტალიზაცია და სიკვდილიანობა გაანახევრა. აშშ-ის ფედერალურმა მთავრობამ წინასწარ შეუკვეთა მედიკამეტები. 

ინფორმაცია 4 ოქტომბერს განახლდა

ფავიპირავირი [ასევე ცნობილი, როგორც ავიგანი]

ადრეული ან შერეული მონაცემები მონაცემები სინჯარებიდან,  ცხოველებსა და ადამიანებში

ფავიპირავირი, რომელიც თავიდან ინფლუენზას სამკურნალოდ გამოიგონეს, ანტივირუსული საშუალებაა და ბლოკავს ვირუსის უნარს, გაამრავლოს საკუთარი გენეტიკური მასალა ადამიანის ორგანიზმში. პატარა კვლევების თანახმად, ვირუსი ასუფთავებს სასუნთ გზებს, რის გამოც ეს მედიკამენტი ბევრ ქვეყანაში დაამტკიცეს COVID-19-ის სამკურნალოდ, მათ შორის, იაპონიაში, კენიაში, რუსეთში, საუდის არაბეთსა და ტაილანდში. 

თებერვალში ჩატარებულმა სისტემურმა მიმოხილვამ აჩვენა, რომ ფავიპირავირი არ ამცირებს სიკვდილიანობას ისეთ პაციენტებში, რომლებსაც მწვავე სიმპტომები აქვთ. 

მედიკამენტი PF-07321332

ადრეული ან შერეული მონაცემები 

პფაიზერმა ამ მედიკამენტის გამოცდა სხვა ტიპის კორონავირუსის წინააღმდეგ 2000-იან წლებში დაიწყო, როგორც SARS-ის პოტენციური სამკურნალო საშუალება. COVID-19-ის პანდემიის დროს, კომპანიამ მისი მორგება ახალი კორონავირუსის წინააღმდეგ დაიწყო, ვინაიდან SARS-ისა და ახალი კორონავირუსის ბიოლოგიური მონაცემები მსგავსია. გარდა ამისა, კომპანიამ შეცვალა მედიკამენტის მიღების გზები: თუკი მედიკამენტი აქამდე ვენაში გადასასხმელი სახით არსებობდა, ამჟამად -  COVID-19-ზე გამოსაცდელად, - ის აბის სახით გამოდის.   

როდესაც ეს ფარმაცევტული პროდუქტი თაგვებს, აბის სახით, მისცეს, მედიკამენტმა ახალი კორონავირუსი დაბლოკა. მედიკამენტს ამჟამად PF-07321332 ჰქვია, კლინიკურ კვლევაში კი 2021 წლის მარტში ჩაეშვა. ამ კვლევას მომდევნო, უფრო დიდი, მესამე ფაზის, კვლევა მიჰყვა. მის შედეგებს ოქტომბერში ელოდებიან. 

სექტემბერში სოციალურ მედიაში გავრცელდა მცდარი ინფორმაცია, რომ თითქოს მათ, ვინც Pfizer-BioNTech-ის ვაქცინა მიიღეს, ეს მედიკამენტი უნდა მიიღონ დღეში ორჯერ. Pfizer-BioNTech-ის ვაქცინა ძალიან ეფექტურია დაავადების პრევენციისა და მწვავე დაავადების პრევენციის თვალსაზრისით. ხოლო PF-07321332 სრულიად სხვა ფარმაცევტული პროდუქტია, რომელსაც სხვა ფუნქცია აქვს და რომლის მიზანია ორგანიზმში ვირუსი გამრავლებას ხელი შეუშალოს; შესაბამისად, მუშაობის თვალსაზრისით ამ ორ ფარმაცევტულ პროდუქტს ერთმანეთთან საერთო არ აქვთ და ზემოთ ხსენებული ინფორმაცია სამეცნიერო მტკიცებულებებს მოკლებულია. 

მონაცემები 13 სექტემბერს განახლდა 

ივერმექტინი

არასაიმედო მონაცემები მონაცემები სინჯარებიდან და ადამიანებში ჩატარებული კლინიკური კვლევებიდან

ათწლეულების განმავლობაში ივერმექტინი პარაზიტების საწინააღმდეგო წამალი იყო. ექიმები მას მდინარის სიბრმავის [ონკოცერკოზი] საწინააღმდეგოდ, ხოლო ვეტერინარები - ამ აქტიური ნივთიერების შემცველ სხვადასხვა ფორმულას ძაღლებში გულძმარვის პრევენციისთვის იყენებდნენ.

სინჯარაში ჩატარებულმა კლინიკურმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ივერმექტინმა, შესაძლოა, ვირუსიც გააუვნებელყოს, თუმცა, ეს დაშვება რომ ლეგიტიმური იყოს, კვლევები ჯერ ცხოველებსა და ადამიანებშიც უნდა ჩატარდეს.  

აქამდე ივერმექტინი, როგორც ანტივირუსული საშუალება, დამტკიცებული არ არის.

გასული წლის აპრილში ავსტრალიელმა მკვლევარებმა განაცხადეს, რომ ივერმექტინი ვირუსის გამრავლებას ბლოკავს სინჯარაში ჩატარებული კლინიკური კვლევიდან გამომდინარე. მათივე თქმით, აქტიური ნივთიერების მაღალ დოზებს საშიში გვერდითი მოვლენები აქვს ადამიანებისთვის. F.D.A.-მ გამაფრთხილებელი ინფორმაცია გამოსცა სამკურნალო საშუალებაზე, რომელიც ცხოველებში, ვეტერინარულად, გამოიყენებოდა და რაც შეიცავდა ივერმექტინის მაღალ დოზებს.

2021 წლის 5 მაისს F.D.A.-მ ისევ გამოსცა გაფრთხილება, რომ მიუღებელი და საშიში იყო ივერმექტინის გამოყენება COVID-19-ის სამკურნალოდ ან პრევენციისთვის.  იმავე თვეს ევროპის წამლის სააგენტომ [European Medicines Agency, E.M.A.] იგივე შინაარსის გაფრთხილება გამოსცა. 

მიუხედავად ამ ფაქტორებისა, ივერმექტინი პოპოულარული გახდა, როგორც COVID-19-ის სამკურნალო საშუალება. ამერიკის შეერთებულ შტატებში, სენატმა კომიტეტის სხდომა გამართა, სადაც ამ მედიკამენტს “საოცარი აღმოჩენა” უწოდეს, როგორც COVID-19-ის პოტენციურ სამკურნალო საშუალებას. თუმცა, ეს ცალკეული მტკიცებები დიდი, რენდომიზებული კლინიკური კვლევებით არ დამტკიცებულა. 

შემდეგ რამდენიმე პატარა კლინიკური კვლევა ჩატარდა, რათა გაზომილიყო ივერმექტინის ეფექტურობა COVID-19-ის წინააღმდეგ. 2021 წლის ივლისში მკვლევარებმა ყველა არსებული კლინიკური კვლევა მიმოიხილეს, რომელიც იქამდე ჩატარებულა ამ მიმართულებით.  

“ვერ ვიპოვეთ მტკიცებულება, რომ ივერმექტინს შეუძლია COVID-19 ინფექციის მკურნალობა ან პრევენცია. არსებული მტკიცებულებები სუსტია,” - ასე წერია მათ რევიუში. 

ერთ-ერთი კვლევა, რომელიც თავიდან სანდო ჩანდა, ვებ-გვერდიდან აიღეს, რადგან მოგვიანებით აღმოჩნდა, რომ ნაშრომი სერიოზულ ხარვეზებს შეიცავდა. 

COVID-19 ინფექციის წინააღმდეგ ივერმექტინის გამოსაცდელად ახლაც მიმდინარეობს დიდი, რენდომიზებული კლინიკური კვლევები, რომლებიც  მალე უფრო ცხად სურათს წარმოაჩენენ. აგვისტოში, ამერიკის შეერთებული შტატების ჯანმრთელობის ეროვნულმა ინსტიტუტმა [NIH] ამ მედიკამენტის გამოცდა დაიწყო 30 წლისა და უფროსი თაობის ასაკის ადამიანებში, რომლებსაც ბოლო ათი დღის განმავლობაში ინფექცია PCR ტესტით დაუდგინდათ და სულ მცირე, ინფექციის ერთი სიმპტომი მაინც ჰქონდათ ბოლო კვირის განმავლობაში.

ამ კვლევის დაწყებიდან მალევე მეორე კვლევა დაიწყო, სადაც 1500 პაციენტი იღებდა მონაწილეობას, მაგრამ იქ ივერმექტინის ეფექტურობა არ დადასტურდა.

ინფორმაცია 30 აგვისტოს განახლდა 

♦ ინფორმაცია და მონაცემები განახლდება ყოველდღე იმ 25 COVID-19 მედიკამენტისა თუ სამკურნალო მეთოდის შესახებ, რომელსაც წყარო განიხილავს. მასალის წყაროა ამერიკულ გაზეთ "ნიუ-იორკ ტაიმზის" ახალი კორონავირუსის სამკურნალო საშუალებების ცნობარი 

მოქმედების მექანიზმების მიხედვით მედიკამენტები გარკვეულ ჯგუფებში ერთიანდებიან: ანტივირუსული საშუალება ვირუსს ბლოკავს, მედიკამენტების ნაწილი - ადამიანის იმუნური სისტემის დამცავ მექანიზმს ბაძავს, ნაწილი კი - ორგამიზმს ანთებითი პროცესის პროვოცირებით ["მეგობრული ცეცხლი"] იცავს უცხო პათოგენისგან.