ავსტრალიაში მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ უეცრად გარდაცვლილ ჩვილთა ნაწილის სისხლში ფერმენტ ბუტირილქოლინესთერაზის დონე [butyrylcholinesterase (BChE)] დაბალი იყო.  

კვლევა 6 მაისს ჟურნალ eBioMedicine-ში გამოქვეყნდა. შედეგები სრულ ინფორმაციას არ იძლევა და დაკვირვებები სხვა მიმართულებითაც გრძელდება, მაგრამ აღმოჩენილი ბიომარკერის სკრინინგი, შესაძლოა, ბავშვებში მისი ადრეული შემოწმების და ამ სინდრომის გარკვეულწილად კონტროლის და ერთგვარი პრევენციის საფუძველიც გახდეს. 

“პირველად ისტორიაში ჩვილთა უეცარი სიკვდილის შესაძლო გამომწვევ ბიომარკერს მივაგენით,”- ამბობს ექიმი ქარმელ ჰარინგტონი, რომელიც კვლევას ხელმძღვანელობდა სიდნეიში, უესტმედის ბავშვთა კლინიკაში.

ათწლეულებია მეცნიერები იმის დადგენას ცდილობენ, რა შესაძლო ბიოლოგიური მიზეზები შეიძლებოდა ჰქონოდა ჩვილთა მოულოდნელ გარდაცვალებას. მართალია, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის კამპანიების წყალობით ჩვილთა ასეთ ვითარებაში გარდაცვალების მაჩვენებელი შემცირდა, უეცარი სიკვდილი მაინც რჩება ერთ წლამდე ბავშვთა გარდაცვალების მთავარ მიზეზად დასავლეთის ქვეყნებში. 

ა.შ.შ. დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების [C.D.C.] ინფორმაციით, შტატებში ყოველ წელს 3 400 ჩვილი იღუპება მოულოდნელად. ზოგი მათგანი - გასაგები მიზეზების გამო, მათ შორის, გაგუდვით [ცუდ პოზაში წოლის გამო]; გარდაცვალების მიზეზთა ნაწილი კი უცნობია. 

რა გამოირკვა ახალი კვლევით?

ექიმი თომას კინზი ლოს ანჯელესის ბავშვთა ჰოსპიტლის პედიატრ-პულმონოლოგია. მისი თქმით, ჩვილთა მოულოდნელი გარდაცვალების მიზეზი ასეთი ტრაგიკული და შეუცნობელი იმიტომ არის, რომ მას ერთი კონკრეტული ბიოლოგიური მიზეზი არ აქვს - არამედ ფაქტორთა ერთობლიობა, რომელიც შტორმივით მოვარდება ხოლმე კონკრეტულ მომენტში და უარყოფით მოვლენებს იწვევს. 

წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ ბავშვის უცაბედი გარდაცვალება, შესაძლოა, გამოწვეული იყოს თავის ტვინის იმ ნაწილის დაბალი აქტივობით ან დაზიანებით, რომელიც გულისცემას, სუნთქვას და ძილისგან სწრაფი გამოღვიძების უნარს აკონტროლებს, ასევე გარემოს სხვა სტრესორებით, როგორებიცაა ბავშვის საწოლის ხარისხი და მეორადი კვამლი. 

“მეცნიერთა ნაწილი ფიქრობს, რომ ზოგი ბავშვი სწორედ იმიტომ იღუპება, რომ გამოღვიძებას ვერ ასწრებს, თუკი ძილის დროს რამე საშიში ან არასასურველი მდგომარეობა დგება,” - ამბობს ექიმი ქინსი.

იმის შესამოწმებლად, რამე განსაკუთრებული ხდებოდა თუ არა ჩვილებში, რომლებიც მოულოდნელად დაიღუპნენ, ექიმმა ჰარინგტონმა და მისმა კოლეგებმა ბავშვთა სხვადასხვა ჯგუფების სისხლის ანალიზები ერთმანეთს შეადარეს. საკვლევ ბავშვებში 655 ჯანმრთელი ჩვილი იყო, ხოლო 26 ისეთი, რომელიც უეცრად გარდაიცვალნენ. გამოსაკვლევ ბავშვთაგან 41  ცნობილი მიზეზით გარდაიცვალა.  

მეცნიერებმა დაინახეს, რომ უცაბედად გარდაცვლილი ათი ბავშვიდან ცხრის სისხლში მნიშვნელოვნად შემცირებული იყო ფერმენტ ბუტირილქოლინესთერაზის კონცენტრაცია. 

“ძალიან კმაყოფილი ვარ ამ აღმოჩენით,” - ამბობს ექიმი ჰარინგტონი, რომელიც ამ კითხვებზე პასუხების მიღებას სხვადასხვა გზებით და ფინანსების მოგროვებით 30 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში ცდილობდა, - მას მერე, როცა საკუთარი შვილი უეცრად გარდაეცვალა. 

“უეცრად გარდაცვლილ ჩვილთა მშობლებს მთელი ცხოვრების განმავლობაში სტანჯავთ სინდისის ქენჯნა - ჰგონიათ, რომ ბავშვის გარდაცვალების მიზეზი თვითონ არიან და თითქოს ეს ბავშვის ცუდი მეთვალყურეობის გამო მოხდა. მაგრამ ამ კვლევით აღმოვაჩინეთ, რომ ეს ჩვილები დაბადებიდანვე სხვანაირები არიან, ეს განსხვავებულობა ხილული არ არის, მისი გაზომვა აქამდე შეუძლებელი იყო და არავინ არაფერი იცოდა. ასე რომ, ჩვილის უეცარი გარდაცვალება მშობლების ბრალი არაა.” 

ექიმ რიჩარდ გოლდშტეინის თქმით, რომელიც ბოსტონის ბავშვთა კლინიკაში პალიატიური ზრუნვის სპეციალისტია, ამბობს, რომ ბავშვებს, რომლებიც მოულოდნელად გარდაიცვალნენ, გამოღვიძების პრობლემა აქვთ. ფერმენტი ბუტირილქოლინესთერაზი თავის როლს თამაშობს ამაში: თავის ტვინმა რომ გამოღვიძების სიგნალები გასცეს, ნეიროგადამცემები კარგად უნდა ფუნქციონირებდნენ. 

ფერმენტ ბუტირილქოლინესთერაზის დაბალი კონცენტრაცია მიუთითებს, რომ თავის ტვინი საჭირო სიგნალებს ვერ აგზავნის, რათა ბავშვმა გამოიღვიძოს და ჟანგბადი ჩაისუნთქოს, თუკი ძილის დროს სუნთქვის პრობლემა დადგა. “თუმცა, მაინც მეტი ინფორმაცია გვჭირდება იმის გასაგებად, რამდენად მხოლოდ ეს ფაქტორია აქ გადამწყვეტი,” - ამბობს ექიმი გოლდშტეინი.

რა უნდა იცოდნენ მშობლებმა

მართალია, კვლევით აღმოჩნდა, რომ ბავშვთა მცირე ჯგუფში მნიშვნელოვანი ქიმიური მარკერი აღმოაჩინეს, მაგრამ მაინც ადრეა იმის თქმა, რომ ფერმენტ ბუტირილქოლინესთერაზზე [BChE] ბავშვების ფართომასშტაბიანი შემოწმება დამხმარე ფაქტორი იქნებოდა ამ პრობლემის გადაჭრაში.

ერთი მხრივ, მეცნიერებმა და ექიმებმა არ იციან, რა არის ფერმენტ ბუტირილქოლინესთერაზის “ნორმალური” ან მისაღები კონცენტრაცია ბავშვის სისხლში. ავსტრალიელ მკვლევარებს ბავშვების ახალ სისხლში არ გაუსინჯავთ ამ ფერმენტების კონცენტრაცია, მათ შორის, არც მაქსიმალური შესაძლო ოდენობა. 

ამის გამო ზოგ ჩვილში მონაცემთა გადაფარვა მოხდა: ზოგ ბავშვს, რომელიც მოულოდნელად გარდაიცვალა, სისხლში იგივე რაოდენობით ჰქონდა ბუტირილქოლინესთერაზის კონცენტრაცია, როგორც იმ ბავშვებს, რომლებიც არ გარდაცვლილან.

“თუკი ყველა ახალშობილს შევამოწმებთ ფერმენტ ბუტირილქოლინესთერაზზე, შედეგი იმისთვის უნდა გამოვიყენოთ, რომ რისკ-ჯგუფის ბავშვები გამოვყოთ,” - ამბობს ექიმი კინზი. იმის მიუხედავად, მომავალში დაიხვეწება თუ არა უფრო მეტად ტესტები ამ ფერმენტების გასაზომად და იქნება თუ არა შესაძლებელი რისკ-ჯგუფების გამოყოფა, ექიმებსა და მშობლებს მაინც ექნებათ ერთი დილემა: როგორ უნდა გამოიყენონ ეს ინფორმაცია ბავშვების დასაცავად. ამჟამად მკურნალობის ან სისხლში ფერმენტ ბუტირილქოლინესთერაზის დონის აწევის საშუალებები არ არსებობს. 

ექიმ ქენზის თქმით, ჩვილთა უეცარი გარდაცვალების თავიდან აცილება ისევ ძველი გზებით უნდა მოხდეს.  

მშობლებმა თვალყური უნდა ადევნონ იმას, რომ ბავშვს უსაფრთხოდ სძინავს - ჩვილი  ზურგზე უნდა იწვეს, როგორც მცირე ხნით ჩაძინების, ასევე ღამის ღრმა ძილის დროს. 

ფართო საბნები, ბალიშები და რბილი სათამაშოები ბავშვის საძილე ტერიტორიაზე არ უნდა ეწყოს. მშობლებმა ასევე უნდა გაითვალისწინონ, რომ სასურველია ბავშვს 6 თვემდე ან 1 წლამდე იმ ოთახში ეძინოს, სადაც რომელიმე მშობელი მაინც არის. 

ამერიკის პედიატრთა აკადემია ასევე გასცემს რეკომენდაციას, რომლის თანახმადაც უკეთესი იქნება, მუცლადყოფნის პერიოდში ნაყოფს [დედის გავლით] არ ჰქონდეს შეხება სიგარეტთან ან მეორად კვამლთან, ალკოჰოლთან ან/და ნარკოტიკებთან. 

სასურველია ბავშვის ძუძუთი კვება, რუტინული იმუნიზაცია და მატყუარის გამოყენება უეცარი სიკვდილის თავიდან ასაცილებლად.